ခ်င္းအမ်ဳိးသားငွက္ႏွင့္အတူပ်ံသန္းျခင္း

ခ်င္းအမ်ဳိးသားငွက္ႏွင့္အတူပ်ံသန္းျခင္း

(၁) ေအာက္ခ်င္းငွက္ - ေတာဘုရင္၏ နိဒါန္း
ေအာက္ခ်င္းငွက္ မ်ဳိးစိတ္ ၅၄ မ်ဳိးရွိပါတယ္။ မ်ဳိးစိတ္ ၂၃ မ်ဳိးကေတာ့ အဖရိကတုိက္မွာရွိၾကၿပီး မ်ဳိးစိတ္ ၃၁ မ်ဳိးကေတာ့ အာရွတုိက္မွာရွိၾကပါတယ္။ အခုထိေတြ႔ရွိရတဲ့ ေအာက္ခ်င္းငွက္ ေက်ာက္ျဖစ္ရုပ္ၾကြင္းထဲမွာ အေစာဆုံးကေတာ့ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၁၅ သန္းေလာက္က ေက်ာက္ျဖစ္ရုပ္ၾကြင္းျဖစ္ပါတယ္။

က်ေနာ္တုိ႔ ခ်င္းလူမ်ဳိးေတြရဲ႕ အမ်ဳိးသားအမွတ္သေကၤတ (National Symbol)၊ ျပည္နယ္ငွက္ (State Bird)၊ အမ်ဳိးသားငွက္ (National Bird) ျဖစ္တဲ့ ေအာက္ခ်င္းငွက္ အမ်ဳိးအစားကေတာ့ Great Hornbill လုိ႔ေခၚတဲ့ အႀကီးစားေအာက္ခ်င္းငွက္ ျဖစ္ပါတယ္။ Great Indian Hornbill သုိ႔မဟုတ္ Great Pied Hornbill လုိ႔လဲ ေခၚၾကတယ္။

Great Hornbill ကုိ တရုတ္၊ နီေပါ၊ အႏၵိယ၊ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ကုန္းျပင္ျမင့္၊ အင္ဒုိနီးရွားက စူမားၾတားကၽြန္းနဲ႔ အႏၵိယ အေရွ႕ေျမာက္ပုိင္း ေဒသေတြမွာ အဓိကေတြ႕ရပါတယ္။ ေတာင္အာရွမွာေတာ့ Western Ghats က ေတာနက္အခ်ဳိ႕နဲ႔ ဟိမဝႏၱာေတာင္တန္း တစ္ေလွ်ာက္မွာ ေတြ႕ရွိႏုိင္ၿပီး ဤေနရာမွသည္ ထုိင္း၊ ျမန္မာႏုိင္ငံ၊ မေလးရွားနဲ႔ စူမားႀတားကၽြန္းအထိ ပ်ံ႕ႏွ႔ံေရာက္ရွိၾကျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ စင္ကာပူမွာလည္း အနည္းငယ္ေတြ႕ရပါတယ္။

နီေပါႏုိင္ငံမွာေတာ့ Great Hornbill ကုိ homrai သုိ႔မဟုတ္ banrao လုိ႔ေခၚၾကပါတယ္။ အဓိပၸာယ္ကေတာ့ "ေတာဘုရင္" ျဖစ္ပါတယ္။ Great Hornbill ဟာ အိႏၵိယႏုိင္ငံက Kerala နဲ႔ Arunachal ျပည္နယ္တုိ႔ရဲ႕ ျပည္နယ္ငွက္လည္းျဖစ္ပါတယ္။ မေလးရွားႏုိင္ငံ၊ Sarawak ျပည္နယ္ကေတာ့ rhinoceros hornbill ကုိ ျပည္နယ္ငွက္အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ Rhinoceros hornbill ဟာ မေလးရွားႏုိင္ငံရဲ႕ အမ်ဳိးသားငွက္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။

(၂) ေအာက္ခ်င္းငွက္ - အမ်ဳိးသားငွက္မိတ္ဆက္
Great Hronbill ဟာ အမ်ားအားျဖင့္ အသီးအႏွံစားေလ့ရွိေပမယ့္ တစ္ခါတစ္ရံမွာ အျခားတိရစၦာန္ အေကာင္ငယ္ေလး ေတြကုိလဲ စားတတ္ပါတယ္။ အေကာင္ငယ္ေတြကုိ ဖမ္းၿပီးေနာက္ ေလထဲသုိ႔ ေျမွာက္တက္ၿပီး ျပန္က်လာတဲ့အခါ ယူစားလုိက္ပါတယ္။ သူတုိ႔ရဲ႕ အဓီကအစာကေတာ့ ခ်င္းလူမ်ဳိးေတြကလည္း အလြန္ႏွစ္သက္တဲ့ သဖန္းသီးျဖစ္ပါတယ္။ Great Hornbill အပါအဝင္ ေအာက္ခ်င္းငွက္ေတြဟာ ေရမေသာက္ၾကပါဘူး။ သူတုိ႔ရဲ႕ အစားအစာကေန လုိအပ္တဲ့ ေရဓာတ္ကုိ အလုိအေလ်ာက္ရ ၾကပါတယ္။ သူတုိ႔ဟာ ေတာနက္ထဲမွာ သစ္ပင္မ်ဳိးစိတ္မ်ားစြာကုိ သယ္ေဆာင္ ျဖန္႔ခ်ိေပးသူမ်ားလည္း ျဖစ္ၾကပါတယ္။ 

Great Hornbill ေတြဟာ ေပ ၅၀၀၀ ႏွင့္အထက္မွာရွိတဲ့ ေတာနက္ႀကီးမ်ားမွာ ေနထုိင္ၾကပါတယ္။ အေသးစား ေအာက္ခ်င္းငွက္မ်ားနဲ႔မတူပဲ သူတုိ႔ဟာ က်ယ္ျပန္႔တဲ့ေတာနက္ႀကီးကုိ အမွီျပဳေနထုိင္ပုံၾကပါတယ္။

Great Hornbill ဟာ ႀကီးမားတဲ့ငွက္တစ္မ်ဳိးပါ။ ၉၅ - ၁၃၀ စင္တီမီတာ (၃၇ - ၅၁ လက္မ) အထိရွည္ႏုိင္ၿပီး၊ အေတာင္ပံျဖန္႔တဲ့အခါ ေတာင္ပံတစ္လ်ားက ၁၅၂ စင္တီမီတာ (၆၀ ေပ) အထိ ရွိႏုိင္ပါတယ္။ အေလးခ်ိန္ ၂.၁၅ ကီလုိဂရမ္ (၄.၇ ေပါင္) အထိရွိႏုိင္ပါတယ္။ သက္တမ္းၾကာရွည္တဲ့ ငွက္ျဖစ္ၿပီး ႏွစ္ ၅၀ နီးပါး အသက္ရွင္ႏုိင္ၾကပါတယ္။ အာရွ ေအာက္ခ်င္းငွက္ေတြထဲမွာ အေလးဆုံး (အရွည္ဆုံးေတာ့မဟုတ္) ျဖစ္ပါတယ္။ အမေတြဟာ အထီးေတြထက္ ေသးငယ္ၿပီး အထီးေတြလုိ မ်က္လုံးအနီေရာင္မဟုတ္ပဲ အျဖဴေရာင္သန္းတဲ့ ျပာလဲ့လဲ့ မ်က္လုံးရွိၾကပါတယ္။

ေအာက္ခ်င္းငွက္ေတြဟာ မ်က္ေတာင္ေမႊးရွိတဲ့ တစ္မ်ဳိးတည္းေသာ ငွက္အမ်ဳိးအစားျဖစ္ၾကပါတယ္။ အျခားငွက္ေတြလုိပဲ အေရာင္ေတြကုိလည္း ေကာင္းေကာင္းခြဲျခားႏုိင္ပါတယ္။

ေအာက္ခ်င္းငွက္ေတြရဲ႕ အထင္ရွားဆုံး အစိတ္အပုိင္းကေတာ့ ႀကီးမားတဲ့ႏႈတ္သီးေပၚက ေတာက္ပတဲ့အ၀ါေရာင္နဲ႔ casque or helmet ေတြျဖစ္ပါတယ္။ အေရွ႕တည့္တည့္ကေနၾကည့္ရင္ casque ဟာ U ပုံ႑ာန္ရွိပါတယ္။ Casque ရဲ႕ထိပ္က အလယ္မွာခြက္ေနၿပီး တစ္ဖက္တစ္ခ်က္မွာေတာ့ အေရွ႕ဘက္ကုိညႊန္ျပေနတဲ့ အတန္းႏွစ္ခုရွိပါတယ္။ အဲဒီအတန္းႏွစ္ခုေၾကာင့္ Great Hornbill ကုိ လက္တင္လုိ bicornis (ဦးခ်ဳိႏွစ္ခုရွိသူ) လုိ႔မ်ဳိးစိတ္အမည္ ေပးထားၾကျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ အမေတြမွာ Casque  ရဲ႕အေနာက္ဘက္က အနီေရာင္သန္းေပမယ့္ အထီးေတြမွာေတာ့ casque ရဲ႕အေရွ႕ဘက္ ေအာက္ပုိင္းနဲ႔ အေနာက္ဘက္ဟာ အနက္ေရာင္ျဖစ္ပါတယ္။

Great Hornbill ရဲ႕ Casque ဟာအေခါင္းေပါက္ျဖစ္ၿပီး အသုံးျပဳသည့္ေနရာ မသိရွိရေသးပါ။ ဒါေပမယ့္ အထီးေတြကေတာ့ ေလထဲမွာပ်ံသန္းရင္း casque ခ်င္းေဝွ႔ဖုိ႔ အသုံးျပဳတတ္ၾကတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ အထီးေတြဟာ သူတုိ႔ရဲ႕ ဆီဖူးကေန အဝါေရာင္ ဆီတစ္မ်ဳိးကုိထုတ္ကာ အေမႊးနဲ႔ ႏႈတ္သီးမ်ားအား ေတာက္ပတဲ့အဝါေရာင္ ျဖစ္လာေအာင္ လိမ္းတတ္ၾကပါတယ္။

Great Hornbill ေတြရဲ႕ေတာင္ပံခတ္သံဟာ အလြန္က်ယ္ေလာင္ၿပီး အေဝးကေနေတာင္ ၾကားလုိ႔ရပါတယ္။ သူတုိ႔ရဲ႕ အေတာင္ပံခတ္သံဟာ ေရေႏြးေငြ႕ မီးရထားစက္ေခါင္း စက္ႏႈိးစအခ်ိန္ရဲ႕ အသံနဲ႔ တူညီတယ္လုိ႔ဆုိပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလမွာေတာ့ အလြန္ျမင့္တဲ့ ေကာင္းကင္ယံမွာ ပ်ံသန္းၾကပါတယ္။

အျခားေအာက္ခ်င္းငွက္အမ်ဳိးအစားမ်ားလုိပဲ Great Hornbill ဟာ အထဲမွာ ေလျပည့္ေနတဲ့အရုိးမ်ား ရွိၾကပါတယ္။ ေတာင္ပံရုိးမ်ားရဲ႕ ထိပ္ဖ်ားအထိ ေလနဲ႔ျပည့္ေနတဲ့ အရုိးမ်ားရွိၾကပါတယ္။

(၂) ေအာက္ခ်င္းငွက္ - ဒ႑ာရီမ်ား၏ အရွင္သခင္တစ္ပါး
မ်ဳိးႏြယ္စုမ်ားစြာက ျမင့္ျမတ္တဲ့ ငွက္အျဖစ္ မွတ္ယူၾကတဲ့ ေအာက္ခ်င္းငွက္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ပုံျပင္ ဒ႑ာရီမ်ားစြာကုိ ေတြ႕ရွိႏုိင္ပါတယ္။

ဥပမာအားျဖင့္ အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံက ေဘာ္နီယုိကၽြန္းမွာရွိတဲ့ ေတာင္ေပၚလူမ်ဳိးေတြကေတာ့ rhinoceros hornbill ေတြဟာ ေသသူေတြရဲ႕ဝိညာဥ္ကုိ သယ္ေဆာင္ေပးသူအျဖစ္ ယုံၾကည္ၾကပါတယ္။ ေဘာ္နီယုိကၽြန္းက Iban လူမ်ဳိးေတြကလည္း rhinoceros hornbill ကုိ စစ္နတ္ဘုရား အျဖစ္မွတ္ယူၾကပါတယ္။ ေဘာ္နီယုိကၽြန္း အေနာက္ပုိင္းေဒသမွာဆုိရင္ ငါးႏွစ္ သုိ႔မဟုတ္ ခုႏွစ္ႏွစ္မွာတစ္ႀကိမ္ ေအာက္ခ်င္းငွက္ေတြကုိ ဂုဏ္ျပဳတဲ့ပြဲ က်င္းပေလ့ရွိပါတယ္။ အင္ဒုိနီးရွားအေရွ႕ပုိင္း Sumba ကၽြန္းမွာရွိတဲ့ လူမ်ဳိးေတြအတြက္ေတာ့ ေအာက္ခ်င္းငွက္ေတြဟာ သစၥာရွိျခင္းရဲ႕ သေကၤတေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာေတာ့ ခ်င္းလူမ်ဳိးေတြရဲ႕ ယုံၾကည္ခ်က္နဲ႔ တူညီေနတာကုိ ေတြ႕ရပါတယ္။

ေဘာ္နီယုိကၽြန္းမွာရွိၾကတဲ့ Dayak, Iban, Kalani နဲ႔ Punani လူမ်ဳိးေတြက ေအာက္ခ်င္းငွက္ကို ကုိးကြယ္ၾကပါတယ္။ သူတုိ႔က ေအာက္ခ်င္းငွက္ေတြဟာ ဝိညာဥ္ေတြရဲ႕ ေစတမန္မ်ားျဖစ္ၾကၿပီး ေယာက်္ားပီသမႈ၊ ခြန္အားရွိမႈရဲ႕ အမွတ္သေကၤတလည္း ျဖစ္တယ္လုိ႔ ယုံၾကည္ၾကပါတယ္။ ေအာက္ခ်င္းငွက္ေတာင္ပံေမႊးနဲ႔ ႏႈတ္သီးေတြကုိသုံးၿပီး ဂုဏ္သိကၡာကုိေဖာ္ျပတဲ့ အဆင္တန္ဆာအျဖစ္ အသုံးၿပဳၾကပါတယ္။ Dayak လူမ်ဳိးေတြကေတာ့ လူသားရဲ႕ ဝိညာဥ္ဟာ အနႏၱတန္ခုိးရွင္ႏွစ္ပါးရဲ႕ အမိန္႔ကုိပဲ နာခံၾကတယ္လုိ႔ယုံၾကည္ၾကပါတယ္။ တန္ခုိးရွင္တစ္ပါးကေတာ့ ေအာက္ခ်င္းငွက္ပုံသ႑ာန္နဲ႔ ကုိယ္ထင္ျပေလ့ရွိတဲ့ ေကာင္းကင္ျဖစ္ၿပီး၊ အျခားတန္ခုိးရွင္ကေတာ့ ေျမြဆုိးနဲ႔ ကုိယ္ထင္ျပတတ္တဲ့ ေျမႀကီးနဲ႔ေရျဖစ္ပါတယ္။

Papua New Guinea ကမ်ဳိးႏြယ္စုတစ္ခ်ဳိ႕အတြက္ေတာ့ ေအာက္ခ်င္းငွက္ဟာ ခြန္အားရဲ႕ သေကၤတ၊ လင္မယားတုိ႔ စံထားထုိက္တဲ့သူ ျဖစ္ၿပီး၊ New Ireland ႏုိင္ငံမွာေတာ့ ဝိညာဥ္ေတြကုိ ေသသူေတြရဲ႕ ကမၻာသုိ႔ သယ္ေဆာင္ေပးသူ ျဖစ္ပါတယ္။ Ivory Coast ႏုိင္ငံက Seunfo ဒ႑ာရီမွာေတာ့ ေအာက္ခ်င္းငွက္ဟာ အေစာဆုံးသက္ရွိ ၅ မ်ဳိးထဲမွာပါဝင္ၿပီး လူသားကမၻာကုိ ဖန္ဆင္းသူျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေအာက္ခ်င္းငွက္ကုိ မ်ဳိးပြားမႈရဲ႕ သေကၤတအျဖစ္ အသုံးျပဳၾကပါတယ္။

အေကာင္ႀကီးမားတဲ့ ေအာက္ခ်င္းငွက္ေတြမွာ ႏႈတ္သီးနဲ႔ helmet ဟာ ဆင္စြယ္လုိပဲ က်စ္က်စ္လစ္လစ္ျဖစ္ၾကတာေၾကာင့္ ရုိးရာဓေလ့ထုံးတမ္းေတြကုိ ေရးထြင္းေလ့ရွိၾကပါတယ္။ တရုတ္ျပည္က မင္မင္းဆက္ေခတ္မွာဆုိရင္ ဆင္စြယ္၊ ေက်ာက္စိမ္းနဲ႔ ေရႊတုိ႔ထက္ ေအာက္ခ်င္းငွက္ႏႈတ္သီးေတြက ပုိတန္ဖုိးႀကီးပါတယ္။

အဖရိကတုိက္က Senufu လူမ်ဳိးေတြကလည္း ground hornbill ေတြကုိ တန္ခုိးရွင္ဘုရားရဲ႕ ေစတမန္အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ မ်ဳိးေအာင္ျခင္းရဲ႕သကၤတအျဖစ္လည္းေကာင္း မွတ္ယူၾကပါတယ္။

အိႏၵိယႏုိင္ငံ Arunachal Pradesh ျပည္နယ္မွ ပုံျပင္တစ္ပုဒ္ကေတာ့ အိပ္ရာဝင္ပုံျပင္ပါ။ Great Hornbill က သူ႔အၿမွီးကုိ ဘယ္သူ႔ဆီကေနရသလဲဆုိတဲ့ ပုံျပင္ေပါ့။ Great Hornbill မွာအရင္က အၿမွီးမရွိဘူးတဲ့။ တစ္ေန႔မွာေတာ့ ေရနတ္ဆုိးက ေခၚေဆာင္သြားတဲ့ သူ႔မိန္းမကုိ ရွာေနတဲ့ Tikhak မ်ဳိးႏြယ္ ေက်းလက္သားတစ္ဦးကုိ Great Hornbill ကကူညီသတဲ့။ ထုိေယာက်္ားက ေက်းဇူးတင္တဲ့အေနနဲ႔ သူ႔ ဒုိတီ (dhoti) ကုိလက္ေဆာင္အျဖစ္ Great Hornbill အားေပးလုိက္တယ္။ သူတုိ႔မ်ဳိးႏြယ္ရဲ႕ ဒုိတီဟာအျဖဴေရာင္ရဲ႕အလယ္မွာ အနက္ေရာင္အစင္းရွိတဲ့ခ်ည္ထည္တစ္မ်ဳိးပါ။ အဲဒါကုိ Great Hornbill က သူ႔အၿမွီးအျဖစ္ ယေန႔ထက္တုိင္ အသုံးျပဳပါတယ္တဲ့။ Great Hornbill ရဲ႕အၿမွီးကုိ ၾကည့္ရင္ေတာ့ အေတာ္ေလး တူတာကုိ ေတြ႕ရမွာပါ။

Pacific Islands မွာေတာ့ ေအာက္ခ်င္းငွက္ဟာ မင္းသားဘဝကေန ငွက္ျဖစ္လာတယ္လုိ႔ ဒ႑ာရီရွိပါတယ္။ နန္းေတာ္ သုိ႔မဟုတ္ မိေထြးေတာ္ရဲ႕ အိမ္ေတာ္ကုိ ဖ်က္ဆီးတဲ့မင္းသားတစ္ပါး ျဖစ္ၿပီး ျပစ္ဒဏ္အျဖစ္ ငွက္အသြင္ကုိ ေျပာင္းေပးလုိက္ၾကတာလုိ႔ ဆုိပါတယ္။

(၃) ေအာက္ခ်င္းငွက္ - ကုိယ္ပုိင္နယ္ေျမနဲ႔ အတည္တက် ေနထုိင္သူ
ေအာက္ခ်င္းငွက္ေတြဟာ ေနရာေဒသတစ္ခုမွာ အတည္တက်ေနထုိင္တတ္တဲ့ ငွက္ေတြျဖစ္ပါတယ္။ ေရာက္ရာအရပ္မွာပဲ အိပ္တတ္တဲ့ ေျခသလုံးအိမ္တုိင္သမားမ်ဳိးမဟုတ္ၾကပါဘူး။ သူတုိ႔ကုိယ္တုိင္ သီးသန္႔သတ္မွတ္ထားတဲ့ နယ္ေျမမွာပဲေနထုိင္ၾကပါတယ္။ အစာရွာတဲ့အခ်ိန္မွာ သတ္မွတ္နယ္ေျမကုိ ေက်ာ္တတ္တဲ့အခ်ိန္ အနည္းငယ္ရွိေပမယ့္ သူတုိ႔ရဲ႕ေနရာကုိပဲ ျပန္လာၾကပါတယ္။ သူတုိ႔ဟာ ေနဝင္ဆည္းဆာအခ်ိန္မွာ အစာရွာထြက္ၾကတဲ့ အေဝးတစ္ေနရာကေန ပုံမွန္ျပန္လာၾကပါတယ္။ သူတုိ႔မွာ ပုံမွန္အသုံးျပဳတဲ့ လမ္းေၾကာင္းလည္း ရွိပါတယ္။

ထုိင္းႏုိင္ငံမွာ တုိင္းတာခ်က္အရ Great Hornbill အထီးေတြရဲ႕ ကိုယ္ပုိင္နယ္ေျမဟာ သားေပါက္ရာသီမွာ ၃.၇ စတုရန္းကီလုိမီတာ ရွိၿပီး၊ သားေပါက္ရာသီမဟုတ္တဲ့အခ်ိန္မွာေတာ့ ၁၄.၇ စတုရန္း ကီလုိမီတာ ရွိပါတယ္။

(၄) ေအာက္ခ်င္းငွက္ - သစၥာတရားနဲ႔ စည္းလုံးျခင္းရဲ႕သေကၤတ
ေအာက္ခ်င္းငွက္ေတြဟာ ေယဘုယ်အားျဖစ္ တစ္လင္တစ္မယားစနစ္ကုိ က်င့္သုံးတဲ့ ငွက္အမ်ဳိးအစားမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ တစ္ဦးအေပၚတစ္ဦးသစၥာရွိျခင္းရဲ႕ ျပယုဂ္တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။

အင္ဒုိနီးရွားအေရွ႕ပုိင္း ဆမ္ဘာကၽြန္းမွာရွိတဲ့ လူမ်ဳိးေတြကေတာ့ ေအာက္ခ်င္းငွက္ကုိ သစၥာတရားရဲ႕ သေကၤတအျဖစ္ မွတ္ယူၾကပါတယ္။ ဒါဟာ ခ်င္းလူမ်ဳိးေတြရဲ႕ ယုံၾကည္မႈနဲ႔ တူညီေနတာကုိ ေတြ႔ရပါတယ္။ ေအာက္ခ်င္းငွက္ အဖုိအမ တစ္စုံဟာ သူတုိ႔ရဲ႕ကုိယ္ပုိင္ နယ္ေျမကုိ အတူတကြကာကြယ္ၾကပါတယ္။ မ်ဳိးစိတ္အနယ္ငယ္ကေတာ့ သူတုိ႔ရဲ႕နယ္ေျမနဲ႔ မ်ဳိးပြားမႈကုိ ကာကြယ္ဖုိ႔ အုပ္စုဖြဲ႔ၿပီးေနထုိင္ၾကပါတယ္။ ဒါဟာ လုိအပ္တဲ့အခ်ိန္မွာ စည္းလုံးတတ္ျခင္းရဲ႕ အေရးပါမႈကုိ ေဖာ္ညႊန္းတာပဲျဖစ္ပါတယ္။

Great Hornbill ေတြကေတာ့ အမ်ားအားျဖင့္ အုပ္စုတစ္ခုထဲမွာ အေကာင္ေရသိပ္မ်ားမ်ား မရွိတတ္ၾကပါ။ ဒါေပမယ့္ တစ္ခါတစ္ရံမွာေတာ့ အေကာင္ေရမ်ားစြာျဖင့္ အုပ္စုဖြဲ႔တတ္ၾကပါတယ္။ သစ္သီးပင္ေတြကုိလည္း အတူတကြခ်ဥ္းကပ္ကာ စားသုံးၾကပါတယ္။ မွတ္တမ္းထဲမွာေတာ့ Great Hornbill ေကာင္ေရ ၁၅၀ ကေန ၂၀၀ အထိပါတဲ့ အုပ္စုကုိ ဘူတန္ႏုိင္ငံ အေရွ႕ေတာင္ပုိင္းမွာ ေတြ႕ဖူးၾကပါတယ္။

(၅) ေအာက္ခ်င္းငွက္ - မိသားစုဘဝကုိ အေျမာ္အျမင္ရွိရွိ တည္ေထာင္သူ
Great Hornbill ေတြရဲ႕ သားေပါက္ရာသီဟာ ဇန္နဝါရီလကေန ဧၿပၽီလအထိ ျဖစ္ပါတယ္။ သားေပါက္ရာသီ ေရာက္လာတဲ့အခါ က်ယ္ေလာင္စြာ ေအာ္ျမည္ၾကပါတယ္။ အထီးက တစ္စကၠန္႔မွာ တစ္ႀကိမ္ႏႈန္းျဖင့္ 'ေခါ့ခ္' ဟုေအာ္ျမည္ၿပီး အမက ထုိေအာ္ျမည္သံကုိ တုန္႔ျပန္ပါတယ္။ ထုိ႔ေနာက္ ေတြ႔ဆုံၾကဖုိ႔ ေအာ္သံေပးၾကၿပီး၊ ေတြ႕ဆုံတဲ့အခ်ိန္မွာ ဟိန္းေဟာက္သံပါတဲ့အသံျဖင့္ ေအာ္ျမည္ၾကပါတယ္။

Great Hornbill ေတြဟာ အသုိက္ေဆာက္ရမည့္ေနရာအတြက္ လူသူမေရာက္၊ မခုတ္ထြင္တဲ့ ေတာနက္ႀကီးကုိ ပုိမုိႏွစ္သက္ၾကပါတယ္။ လုံးပတ္ႀကီးမားရုံမက ျမင့္ျမင့္မားမားထုိးထြတ္ေနတဲ့ ႏွစ္ရွည္ပင္ၾကီးမ်ားကုိ အသုိက္ေဆာက္ဖုိ႔ ပုိေရြးၾကပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ ေအာက္ခ်င္းငွက္မ်ားဟာ ခုိင္ခန္႔တဲ့ေနရာကုိ ေရြးေလ့ရွိၾကၿပီး၊ မဟာဆန္တဲ့ ငွက္အမ်ဳိးအစားတစ္မ်ဳိး ျဖစ္ၾကတယ္လုိ႔ ေျပာလုိ႔ရပါတယ္။

(၆) ေအာက္ခ်င္းငွက္အမ - အမ်ဳိးသမီးမ်ားရဲ႕ ရဲစြမ္းသတၱိႏွင့္ မိခင္ဘ၀အတြက္ သေကၤတ
ေအာက္ခ်င္းငွက္အထီးေတြဟာ အမေတြထက္ အနည္းငယ္ပုိႀကီးၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေအာက္ခ်င္းငွက္အမေတြဟာ ပုိမုိရဲရင့္ၾကပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ ေျမႊနဲ႔ monitor lizard ေတြကို ေအာက္ခ်င္းငွက္အထီးက တုိက္ခုိက္ဖုိ႔ ေရွာင္ရွား တတ္ေပမယ့္ ေအာက္ခ်င္းငွက္အမေတြကေတာ့ ရင္ဆုိင္တုိက္ခုိက္ဖုိ႔ ၀န္မေလးၾကပါဘူး။ ေအာက္ခ်င္းငွက္ အမေတြ ဥ ဥေနခ်ိန္မွာ သူ႔ ဥကုိစားဖုိ႔ ေျမႊတစ္ေကာင္တက္လာတယ္ ဆုိရင္လည္း အသုိက္ထဲမွာရွိတဲ့ ေအာက္ခ်င္းငွက္အမက သူ႔ႏႈတ္သီးနဲ႔ ထုိးဆိတ္သတ္ျဖတ္ေလ့ရွိပါတယ္။

အသုိက္ေဆာက္ဖုိ႔ေနရာကုိလည္း ေအာက္ခ်င္းငွက္အမကပဲ ေသေသခ်ာခ်ာ ေရြးေလ့ရွိပါတယ္။ ေနသာထုိင္သာရွိမယ့္ ေနရာကုိ မရမကရွာေလ့ရွိပါတယ္။ အသုိက္ေဆာက္မယ့္ သစ္ေခါင္း သုိ႔မဟုတ္ ေက်ာက္ေဆာင္အက္ေၾကာင္းမွာ မီးခုိးေခါင္းတုိင္ပုံစံမ်ဳိး အေပါက္ေခါင္းထပ္ရွိေနမွ သူေရြးပါတယ္။ ရန္သူရဲ႕ တုက္ခုိက္မႈခံရရင္ ထြက္ေျပးလြတ္ေျမာက္ႏုိင္ဖုိ႔ ျဖစ္ပါတယ္။ အသုိက္ေဆာက္ဖုိ႔ ေနရာေရြးၿပီးတဲ့အခါ အျခားအေပါက္ငယ္မ်ားအားလုံးကုိ ပိတ္လုိက္ပါတယ္။ ဒါဟာ မိမိသားသမီး ေမြးဖြားမယ့္ေနရာနဲ႔ သားသမီးေတြရဲ႕ လုံၿခဳံေရးအတြက္ ႀကဳိတင္ျပင္ဆင္တတ္တဲ့ မိခင္ေကာင္းရဲ႕ စိတ္ဓာတ္ပဲျဖစ္ပါတယ္။

(၇) ေအာက္ခ်င္းငွက္အထီး - စံျပဖခင္
ေအာက္ခ်င္းငွက္အမက အသုိက္ကုိျပင္ဆင္ၿပီးတဲ့အခါမွာ ေအာက္ခ်င္းငွက္အထီးက သူ႔တံေတြးေတြနဲ႔ စုိစြတ္ေအာင္ လုပ္ထားတဲ့ ေျမႀကီးကုိ သယ္ေဆာင္လာပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ရြံ႕နံရံတစ္ခုကုိ အတူတက ြတည္ေဆာက္ၾကပါတယ္။ အထီးက အသုိက္ရဲ႕အျပင္ဘက္ကုိ တာ၀န္ယူၿပီး အမက အတြင္းဘက္ကုိ တာ၀န္ယူပါတယ္။  မိသားစုတစ္ခုကုိ တည္ေဆာက္ဖုိ႔ ဇနီးေမာင္ႏွံ လက္တြဲညီညီ အလုပ္လုပ္ၾကတာကုိ ေတြ႔ႏုိင္ပါတယ္။

အသုိက္ရဲ႕ေဘးဘက္ ကေနစပိတ္ၾကၿပီး အလယ္မွာေတာ့ အမအတြက္ အစာယူဖုိ႔နဲ႔ ဆက္သြယ္ႏုိင္ဖုိ႔အတြက္ အေပါက္ငယ္ေလးပဲ လုပ္ၾကပါတယ္။ အသုိက္ေဆာက္တာကုိ အမကပုိလုပ္ေပမယ့္ လုိအပ္တဲ့အစာေရစာနဲ႔ အျခားအရာေတြကုိ အထီးက အၿမဲေထာက္ပ့ံေပးပါတယ္။ အသုိက္ကုိ ေဆာက္ၿပီးတဲ့အခါမွာေတာ့ အမအတြက္ အစားအစာနဲ႔ လုံၿခဳံေရးအားလုံးကုိ အထီးကတာ၀န္ယူပါတယ္။ ေအာက္ခ်င္းငွက္ ေပါက္စေလးေတြ အစာစားႏုိင္တဲ့ အရြယ္ေရာက္ ခ်ိန္မွာဆုိရင္ ဖခင္ေအာက္ခ်င္းငွက္ဟာ တစ္ေန႔မွာ အေခါက္ေရ ၇၀ ေလာက္အထိ အစာကုိ ရွာေဖြ သယ္ေဆာင္ေပးရပါတယ္။  တစ္ခ်ဳိ႕မွတ္တမ္းေတြမွာဆုိရင္ တစ္နာရီမွာ ဆယ္ႀကိမ္ႏႈန္းနဲ႔ အစာကုိေကၽြးေမြးတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။

အမဟာ သားသမီးေတြနဲ႔အတူ သုံးလမွ ငါးလအထိ အသုိက္ထဲမွာေနရပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္တစ္ေလွ်ာက္လုံးမွာ မိခင္ေအာက္ခ်င္းငွက္နဲ႔ သားသမီးေတြဟာ အစာအတြက္ ဖခင္ေအာက္ခ်င္းငွက္ကုိ လုံးလုံးလ်ားလ်ားမွီခုိရပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလမွာ ဖခင္ေအာက္ခ်င္းငွက္ ေသဆုံးသြားခဲ့ရင္ မိခင္ေအာက္ခ်င္းငွက္နဲ႔ သားသမီးမ်ားအားလုံး အစာငတ္ေသဆုံးတတ္ၾကပါတယ္။

တစ္ခ်ဳိ႕ စာေရးဆရာေတြကေတာ့ ဖခင္မ်ားေန႔ကုိ ဂုဏ္ျပဳတဲ့အေရးအသားအတြက္ ေအာက္ခ်င္းငွက္အထီးကုိ ပုံဥပမာအျဖစ္ အသုံးျပဳၾကပါတယ္။ ဘုရားသခင္ရဲ႕ လွပတဲ့လက္ရာေတာ္အျဖစ္လည္း မွတ္ယူၾကပါတယ္။

(၈) ေအာက္ခ်င္းငွက္ ဇနီးေမာင္ႏွံ - သားသမီးထိန္းေက်ာင္းျခင္းရဲ႕ သေကၤတ
ေအာက္ခ်င္းငွက္ေတြဟာ မိသားစုလုိက္ ေနထုိင္တတ္တဲ့ ငွက္မ်ားျဖစ္ၾကပါတယ္။ အစာစားတဲ့အခါမွာလဲ ႀကီးစဥ္ငယ္လုိက္ စားၾကပါတယ္။ ႀကီးသူကုိရုိေသတတ္တဲ့ ငွက္ေပါ့။

Great Hornbill ေအာက္ခ်င္းငွက္အမဟာ တစ္ႀကိမ္မွာ ဥ တစ္လုံး သုိ႔မဟုတ္ ႏွစ္လုံးသာ ဥပါတယ္။ ဥေပါက္လာဖုိ႔ ရက္ေပါင္း ၃၈-၄၀ ေလာက္ ဝပ္ရပါတယ္။ ေအာက္ခ်င္းငွက္ ေပါက္စေလးေတြကေတာ့ ရက္ ၅၀ ကေန ၉၀ ၾကားအထိ ပိတ္ထားတဲ့အသုိက္ထဲမွာ ေနၾကပါတယ္။ ဒါဟာ သူတုိ႔ရဲ႕လုံၿခဳံေရးအတြက္ျဖစ္ပါတယ္။ ေအာက္ခ်င္းငွက္ေပါက္စေတြဟာ အေမႊးအမွ်င္မရွိၾကပါဘူး။ သူတုိ႔အေမႊးအမွ်င္ စေပါက္လာတဲ့အခ်ိန္မွာေတာ့ အစာလည္း ပုိစားလာႏုိင္ၾကပါၿပီ။ သူတုိ႔ရဲ႕ အစာလုိအပ္မႈ တစ္ေန႔တစ္ျခား ပုိမ်ားလာတဲ့အခ်ိန္မွာ မိခင္ေအာက္ခ်င္းငွက္က အသုိက္နံရံကုိ ေဖါက္ပါတယ္။ သားသမီးေတြအတြက္ လုိအပ္တဲ့အစာကုိ ရွာရာမွာ ဖခင္ေအာက္ခ်င္းငွက္ကုိ ကူညီဖုိ႔လုိအပ္လာလုိ႔ျဖစ္ပါတယ္။

ေအာက္ခ်င္းငွက္ငယ္ေလးမ်ားဟာ ရက္ ၄၅ မွ ၈၀ ၾကားမွာ သူတုိ႔ရဲ႕အသံ ေျပာင္းလဲလာပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဖခင္နဲ႔မိခင္ ေအာက္ခ်င္းငွက္တုိ႔က အစာရွားေပမႈကုိ ခဏရပ္ထားၾကပါတယ္။ အသုိက္နံရံကုိ သူတုိ႔ဘာသာ ေဖာက္ထြက္ႏုိင္ေအာင္ တမင္လုပ္ထားၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ အသုိက္နံရံမွာ အေပါက္ရွိေအာင္ ေဖာက္ကာ ေခါင္းျပဴထြက္ၿပီး အျပင္ေလာကကုိ အရင္ဆုံး ေလ့လာၾကည့္ရႈၾကပါတယ္။ ရက္အနည္းငယ္အထိ ေလ့လာၿပီးတဲ့အခါမွာ အျပင္ေလာကသုိ႔ထြက္ဖုိ႔ သတၱိေတြရွိလာၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အျပင္ထြက္မယ္ဆုိရင္ ပ်ံတတ္ဖုိ႔လုိအပ္ပါတယ္။ သူတုိ႔က မပ်ံတတ္ေသးပါဘူး။

အေကာင္ငယ္မ်ားဟာ သူတုိ႔ပ်ံသန္းႏုိင္မယ့္ အခ်ိန္ေရာက္လာတဲ့ အခ်ိန္မွာ အသုိက္နံရံကုိ ေဖာက္ဖုိ႔ႀကဳိးစားၾကပါတယ္။ မိခင္နဲ႔ဖခင္ ေအာက္ခ်င္းငွက္က စူးစူးရွရွေအာ္ျမည္ရင္း အားေပးၾကပါတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ ပုိသန္မာတဲ့ အေကာင္ငယ္ဟာ အရင္ထြက္လာၿပီး ခုန္ထြက္ကာ သစ္ကုိင္းေပၚမွာ ဆင္းသက္ေလ့ရွိပါတယ္။ ေနာက္ပုိင္းမွာေတာ့ မိဘေတြရဲ႕ အဆက္မျပတ္အားေပးမႈ၊ ေစတနာေဒါေသာနဲ႔ ေစခုိင္းမႈေတြေၾကာင့္ ပ်ံတတ္လာၾကပါတယ္။

ေအာက္ခ်င္းငွက္ေပါက္စေလေတြမွာ casque ပါမယ့္အရိပ္အေယာင္မရွိၾကပါဘူး။ ႏွစ္ႏွစ္အရြယ္မွာ အေရးအေၾကာင္း စေပၚလာၿပီး သုံးႏွစ္အရြယ္မွစကာ casque စတင္ႀကီးထြားလာျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ေအာက္ခ်င္းငွက္ငယ္ေတြ ငါးႏွစ္အရြယ္ ေရာက္မွသာ casque ႀကီးထြားမႈျပည့္စုံလာပါတယ္။ လူဆုိရင္ေတာ့ မူႀကဳိ ဒါမွမဟုတ္ သူငယ္တန္း တက္လုိ႔ရၿပီေပါ့ေနာ္။ 

(၉) ေအာက္ခ်င္းငွက္ - ေစာင့္ေရွာက္ဖုိ႔ အထူးလုိအပ္တဲ့ အဖုိးတန္ငွက္မ်ဳိးစိတ္
တစ္ေန႔တစ္ျခား ႀကီးထြားလာတဲ့ သစ္သားလုိအပ္ခ်က္မ်ားေၾကာင့္ က်ေနာ္တုိ႔ဟာ ေအာက္ခ်င္းငွက္မ်ား ေနထုိင္ရာ ေတာနက္ႀကီးမ်ားကုိ ခုတ္ထြင္လာၾကပါတယ္။ အက်ဳိးဆက္အေနျဖင့္ ေအာက္ခ်င္းငွက္မ်ားအတြက္ ေနထုိင္က်က္စားရာ ေနရာရွားပါးလာေနၿပီး တစ္ႏွစ္ၿပီးတစ္ႏွစ္ ေအာက္ခ်င္းငွက္ေကာင္ေရ က်ဆင္းလာပါတယ္။

ေအာက္ခ်င္းငွက္ရွားပါးလာမႈရဲ႕ အဓိကအေၾကာင္းရင္း ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ ေတာလုိက္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ယဥ္ေက်းမႈ အသုံးအေဆာင္၊ အလွအပ၊ ယုံၾကည္မႈဆုိင္ရာႏွင့္ ေဆးဝါးပစၥည္းမ်ား အျဖစ္ ေအာက္ခ်င္းငွက္ရဲ႕ ဦးေခါင္းနဲ႔ အေမႊးမ်ားကုိ အသုံးျပဳမႈမ်ားေၾကာင့္ ဝယ္လုိအားျမင့္မားေနသည့္ အဆင့္ေရာက္လာခဲ့ရာ ေတာလုိက္မုဆုိးမ်ားက ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တုိင္း ေအာက္ခ်င္းငွက္ အေကာင္ေရမ်ားစြာကုိ သတ္ျဖတ္ေနၾကပါတယ္။

ဥပမာအားျဖင့္ ေအာက္ခ်င္းငွက္ ႏႈတ္သီးႏွင့္ ဦးေခါင္းကုိ အေဆာင္အျဖစ္အသုံးျပဳမႈ၊ အသားကုိ ေဆးဖက္ဝင္အျဖစ္ ယုံၾကည္စားသုံးမႈမ်ားသည္ မ်ဳိးႏြယ္စုမ်ားစြာၾကားမွာ ပ်ံ႕ႏွ႔ံေနသည္။ ေအာက္ခ်င္းငွက္ငယ္မ်ားကုိပင္ စားေကာင္း ေသာက္ဖြယ္အေနျဖင့္ သတ္ျဖတ္မႈမ်ားစြာ ရွိေနသည္။ မ်ဳိးႏြယ္စုတစ္ခ်ဳိ႔ကေတာ့ ေအာက္ခ်င္းငွက္ ဦးေခါင္းကုိ အဆင္တန္ဆာအျဖစ္ အသုံးျပဳၾကသည္။ က်ေနာ္တုိ႔ ခ်င္းလူမ်ဳိးေတြ အတြက္လည္း ေအာက္ခ်င္းငွက္အေမႊးသည္ ပြဲလန္းသဘင္အတြက္ အေရးႀကီးေနသည္။ မ်ဳိးစိတ္ ေစာင့္ေရွာက္ေရးအဖြဲ႔ေတြကေတာ့ ေအာက္ခ်င္းငွက္ေမႊး အသုံးျပဳသူေတြကုိ ဖမ္းယူေမြးျမဴထားတဲ့ ေအာက္ခ်င္းငွက္ေမႊးမ်ားနဲ႔ တတ္ႏုိင္သေလာက္ ေထာက္ပံ့ေပးေနပါသည္။

ေအာက္ခ်င္းငွက္ရဲ႕ casque ကုိ ဆင္စြယ္နဲ႔ ဆင္တူလုိ႔ "ေရႊဆင္စြယ္" (golden ivory) ဟုလည္းေကာင္း၊ ေရႊေက်ာက္စိမ္း (golden jade) ဟုလည္းေကာင္း၊ "အနီေရာင္ ဆင္စြယ္" (red ivory) ဟုလည္းေကာင္း အမ်ဳိးမ်ဳိး ေခၚၾကပါတယ္။ ယေန႔ ေခတ္မွာ ေအာက္ခ်င္းငွက္ ဝယ္လုိအားအျမင့္ဆုံးဟာ တရုတ္ျပည္ျဖစ္ၿပီး တစ္ဂရမ္ ကုိ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၄- ၈ ႏႈန္းကေန casque တစ္ခုအတြက္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁၀၀၀ အထိ အေရာင္းအဝယ္လုပ္ၾကပါတယ္။ ကုန္သည္ေတြက ေဒသခံ မုဆုိးေတြဆီကေန ၄ ေဒၚလာမွ်ျဖင့္ ဝယ္ယူကာ ေမွာင္ခုိေစ်းကြက္မွာ အဆမတန္ေစ်းတင္ ေရာင္းေနၾကျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

မ်ဳိးစိတ္ေပ်ာက္ကြယ္မႈကုိ တားဆီးဖုိ႔ႀကဳိးပမ္းေနတဲ့ IUCN ရဲ႕ Red List of Threatened Species  (မ်ဳိးတုန္းဖုိ႔ ျခိမ္းေျခာက္ခံရတဲ့ မ်ဳိးစိတ္စာရင္း) မွာ Great Hornbill ဟာ ျခိမ္းေျခာက္ခံရနီးပါးအဆင့္ (near threatened) အထိေရာက္လာခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။

ကုိးကား -
1. Mathrubhumi News Online
2. Wikipedia – Great Hornbill
3. Sunday Post, Online Edition of Nagaland's First & Foremost News Daily, November 6, 2016.
4. Facts and Details - Hornbills, Thier Nest-Building Behavior and Species in Asia – Online
5. Softpedia – 9 Things About Hornbills
6. Facts about Great Hornbill – Online
7. Ibanology blog, Hornbill, October 15, 2013
8. Mythology Dictionary – Online
9. Wikipedia – National Birds