19 November, 2022

Hringnun Ral Rel Dan

Hringnun Ral Rel Dan 

Ka pupa pawl cun ral do can ih, neh thei dan ding kalhmang an duan mi khi "ral rel dan" tiah an ko. Ral do dan ning le khawng (tactics) le kalhmang (strategy) khi a si. Doawknak ah hin thazang cah lawng a tawk lo. Ral rel thiam sawn cun thazang mal sawn cing in a cak sawn a neh can tampi a um.

Hringnun khal hi doawknak a si kan ti heu. Kan saduhthah pawl ngah thei ding ah kalhmang phunphun ih kan zuam rero ruangah a si.

Hlan san leitlun ih ral doawknak ropi pawl lakah, a hminthang bik pakhat cu Persia Kumpiram (Empire) in Greece ram a do thu hi a si. Bawi Jesuh piansuah hlan kum 480 ah khan, leitlun uktu ropi bik cu Persia kumpi siangpahrang Xerxes a si ih, Egypt ram ihsin India tiang, ram kau maksak a rak uktu a si. 

Xerxes Ropi tiah ihzah zet ih an kawh mi, a san lai ih leitlun siangpahrang ropi bik cun, khawpi pakhat ram pakhat (city state) tivek tete ih a henhek aw mi Greece ram cu ol zet ih a neh mai a rak zum. 

Asinan Kumpi Xerxes hi a daithlang menmen lo. Greece ram neh thei ding in a ralbawi le khawnbawl thuron upa pawl thawn thla ruk sung rori an timtuah. An feh dan ding, an do dan ding (ral rel dan), an ul mi ralthuam le ei-in zate'n, khimkhuah zet in an timtuah cia. Tlaksamnak um lo ding in a fate bik tiang in an tawlrel cia thluh. 

Ralkap 100,000 le raldo long za tampi, ralthuam timri le lamcaw ei-in ha zet, ral rel dan kalhmang ha bik pawl thawn Greece ram cu a neh lohli mai ding ti'n a zum aw tuk. 

Asinan thil hi a feh tluang lo cengmang cun a tluang lo duh ngaingai. An fehnak lamzin ah thlipi nasa zet in a nuai ih long 400 an sungral. Greece ram an va thleng ih, tlang le tlang karlak lamzin bi zet ih an feh lai ah, Leonidas ih hoha mi, thih ih lo Spartan ralkap 300 in nazi 24 sung an rak kham. Minung 300 lawng an si ruangah Xerxes ih ralkap cun an neh ko nan, an ralkap tam tuk an thih phah ve. 

Asinan ralkap thazang nei ha zet Xerxes cun a tawp ahcun Greece khawpi Athens cu a neh. 

Cu thluh ah Greek ram ih a tang lai mi um sun Salamis tikulh ah a feh. Tipithuanthum parih do aw ding an si ruangah, cui' tipithuanthum a lang fiangnak tlangmual parah a siangpahrang tohkham a ret ih, doawknak cu a rak thlir. A neh a zum tuk ruangah a si. Ziangahtile a do ding mi Greek pawl hnakin a ralkap cu a let thum in an tam. 

Asinan Greek pawl ih ral do long fate le uanrang sawn pawl in Xerxes ih ral do long pawl cu an rak siatsuah. Rei lo te sungah a uanpi zet mi a long ralkap pawl thah an tuar rero lai cu mangbang le anhai zet in a zoh cuahco. Cuti'n duai le cau in Persia ah a tlung sal. 

A lehhnu kum khat ahcun a tang lai mi Xerxes ih long ralkap zate'n Greek pawl in an run cimih thluh. Khimkhuah le fimvar zet ih khua a rak khan mi hmuah cu thuhlolak ah an cang. 

Minung ih khawkhannak hi Pathian in rem a ti lo ahcun a hlawhtling thei lo. 

Asile khua kan khang lo ding maw? Kan hmailam can hrangah tumtahnak kan nei lo ding maw? 

Si hlah. Khua cu kan khang ding. Saduhthah le tumtah khal kan nei ding. Cuvek nei thei ding in sersiam mi kan si. 

Asinan, khua kan khan tikah, "Pathian in rem a ti asile," timi in kan thok ding. Kan khawkhannak zate'n Pathian kut ah a um ti langtertu a si. Khua kan khan mi ih thoknak khal ah Pathian a tel tengteng ding ih, a lai le a cem tiang in a kut ah a um ding a si. 

Curuangah, Paul in hmailam can ih a tumtah mi a rel tikah, "Pathian in rem a ti asile," ti hi a hmang heu (Tirh. 18:21, Korin 4:19). Pathian ih remtinak lo cun zianghman a tuah thei lo ti a theifiang. 

Jeim 4:13-16 sungah, khualtlawng in sum kan tuah ding ih kum khat ah cu zat kha zat kan ngah ding tiah a titu pawl a kawk ti kan hmu. Pathian remtinak tel lo in, minung lam in ziangtinkim ti thei thluh vekih hmailam can rel zutzo hi Pathian in a duh lo a si. 

Khua kan khan tikah:
1. Thlacamnak thawn Pathian sutron in khua kan khang ding. Siangpahrang David a hlawhtlinnak cu Pathian thawn khua an khan tlang heu ruangah a si. Sum kan tuah, hna kan uan tikah, a neitu cu Pathian a si ih, kannih cu Pathian ih hnauan a kilkhawitu kan si timi lungput kan neih a ul. 

2. Na khawkhan mi kha a ul ahcun Pathian in thleng sal mai seh. Pathian ih lungkim lo cing in nangmai' thu kha lalter aw hlah. Nangmai' thu na lalter duh can ah Profet Jonah ih ton mi kha hngilh hlah.

Paul ih missionary khualtlawn um hnihnak ahkhan, Paul le Silas cu Asia Minor ih Bithynia khua ah feh an tum (Tirh. 16:7). Asinan an khawkhannak kha Pathian in a thleng sak ih, Macedonia ah a fehter. Himi ruangah Europe khawmualpi ah thuthangha a thlen phah rori. Pathian in a ha sawn a thei. 

Khua cu kan khang ding, asinan kan khawkhan mi a hlawhtlin ding le hlawhsam ding cu Pathian kut ah a um (Thufim 16:1; 19:21). 

Curuangah kan hringnun hrangih ral kan rel tikah, khua kan khan dan kalhmang, khua kan khan lai ih kan lungput, le khua ka khannak ah Pathian a tel maw ti hi a thupi bik mi an si. 

Kan khawkhannak ah hitin Pathian kan telter ringring pei:
1. Thlacamnak thawn hlan aw phah in khua kan khang ding.
2. Kan ngah tum mi parah uanthuanawknak nei cia in khua kan khang lo pei.
3. Kan khawkhannak ah Pathian duh lo zawng kan telter lo pei.
4. Kumkhua a daih mi thlaraulam thil kha kan khawkhannak ah tel tengteng seh.
5. Khua kan khan thluh khal ah a zate'n Pathian hnenah kan ap thluh pei. 

Sirhsan: Rev. Charles Seet, "God's Plans Versus Our Plans", Preached at Life BPC Evening Svc, 2011-07-10.

No comments: