08 October, 2013

Bezai Sairdan Kalhmang Malte

Bezai Siardan Kalhmang Malte

(William Wordsworth ih Bezai Fing Khat Thuhla)


Mi tampi in William Wordsworth ih “My Heart Leaps Up” bezai hi kan thei ko ding. Asinan a thawtnak rak thei ngah lo kan um hnuaihni a zum um. Tui ttum ah a thawtnak kan haisuah thei pang ah timi ruahsan in a bezai ih dungkhar (background) thuhla mallai thawn ka run tarlang.

My Heart Leaps Up
My heart leaps up when I behold
A rainbow in the sky:
So was it when my life began;
So is it now I am a man;
So be it when I shall grow old,
Or let me die!
The Child is father of the Man;
And I could wish my days to be
Bound each to each by natural piety.

KA LUNGTHIN TTHAWNG
Ka lungthinril tthawng in zuang e;
Van vangro ka thlir cang;
A cu bang len nun zai ka rel;
Ka pitlin hnu khal ah a kel;
Caam hrih seh ka tar tiang, lole,
Rak thi sawn lang!
Mangbawilian pa Semno. Ka vel
Hlei thusam, nitin ka nun hi,
Ttem cih seh cungsiamthil ngainak zuunhri.

(Lettu - S. Kei Uk, Biazai Rianram, cahmai – 177).

*Mangbawilian = pacang, pitling
*Cungsiamthil = khuarel (nature)

(Thutluangtlam: Van ih vangro ka hmuh tikah ka thinlung a khir, ka thin i tthawng. Ka nunnak thok tir ah cutin a rak si zo ih, tui caan ih pitling ka si hnu khal ah a si ringring lai. Ka tar tik khal ah a si lai thotho ding ih, ka thih tiang khal in si fawn seh. Nauhak cu pitling ih pa a si; curuangah ka hman mi nipawl cu khuarel sunsak ngaihlutnak thinlung thawn sihcih aw ringring ding in ruahsannak ka nei thei.)

Ttelh cu ‘behold’ le ‘old’, ‘sky’ le ‘die’, ‘began’, ‘man’, le ‘Man’, ‘be’ le ‘piety’ tivek kan hmu thei. A awkhiah (rhythm) cu iambic a si. (Iambic timi cu awfang (syllable) niam pakhat in awfang sang pakhat a thlun mi awkhiah hlawm khat a si.)

Himi bezai hi “The Rainbow” ti khal ih theih lar a si. Himi bezai phuahtu British Romantic bezaipu William Wordsworth hi khuarel (nature) uar-zet-tu, mithiam tthenkhat cun khuarel betu (nature worshipper) ti tiangih an kawh mi, a si. Himi bezai hi a ruangkham (structure) le ttongfang tluangtlamnak ruangah a hmin a thangih, vangro a hmuh can ih a lungawithu, a nauhak lai ihsin vangro a hmuh tinten a lung a rak awi ringring thu, a relnak a si. A bezai kharnak ah, a nauhak lai nun (childhood) in lehhnu lam ih a run neih vivo mi hmuhdanpawl (views) ruang-am a neihter (shaped) thu cu “nauhak cu pitling ih pa a si” timi ttongfang thawn a tarlang.

Himi Bezai ih Bulhram le Thuhla
Wordsworth in himi bezai hi 1802 March 26 zan ih a ngan mi a si. A mizansun ah a bezai hminthang pakhat a si mi “To The Cuckoo” a rak ngan. Himi lai ahhin a nupi Mary thawn Grasmere ih Dove Cottage ah an um.A ngan thluh hnu ahhin thleng danglam ding ah a ruat rero nan, a net ahcun a ngan hmaisabik mi vekih um ding ah a ret sal. 1807 kum ih a suah mi Poems, in Two Volumes bezaibu ah telh a si.

Himi “My Heart Leaps Up” a ngan thluh hnu, a thaisun ah Wordsworth cun a bezai sau sawn le theih lar sawn mi Ode: Intimations of Immortality timi a ngan. Cumi bezai ah “My Heart Leaps Up” sungih catlang netabik pathum cu a tarlang sal. Mithiam tthenkhat cun “My Heart Leaps Up” hin Wordsworth in Ode: Intimations of Immortality a ngan lai ih a thinlung umtudan a khihhmuh ih, curuangah a sausawntu simfiangnak tuah tikah lamzin a kawhhmuh thei tiah an sim.

Faksel Thliarfelnak (Critical Analysis)
Hrilhfiahtu tthenkhat cun Wordsworth in vangro a hmuh can ih a lung a awinak san cu vangro hin khuarel (nature) le amahWordsworth a dam sung hmuah in hnget zet ih an pehzomawknak a khihhmuh ruangah a sitiah an sim. Hrilhfiahtu dang vethung cun himi bezai hi Wordsworth in amai’ thinlungmuril (consciousness) sungah cat bang lo ih a um mi ‘mah le mah ngaihsakawknak’ kha a sunlawih (celebrates) mi a si tiah an sim.
Hrilfiahtu tampi fawn cun Wordsworth ih rel mi vangro hi Noah ih hmuh mi vangro le cui’ vangro hmang in Pathian in thutiamkam (covenant) a pek mi thawn an kaihkop ve. Wordsworth in a bezai catlang sungah “bound each to each” (pakhat le pakhat sihcih aw) timi a hman mi hin cui’ thutiamkam kha tuini tiang in a hmun ringring timi a langter phah fawn.

Hrilhfiahtu dang lala cun himi bezai hi Noah ihthuanthu thawn thuk sinsin in an kaihkop. Tui’ san ih calai fakseltu hminthangbik pakhat professor Harold Bloom cun Wordsworth hin vangro hi bezailam thiamnak laksawng asilole talent (poetic gift) a neih mi a nun ringring ding zia hmuhsaktu ah a hmang a si thei tiah a sim. Noah hnen ih lang mi vangro kha milaihrin (mankind) an nunsuah lanta ding thutiamkamnak hrangih hman a si ruangah a si. Bloom hin Wordsworth ih bezailam thiamnak laksawng cu a nauhak laiih a lungawinak a vun mansuahsaltheinak (a vun kawhkirsaltheinak, a vun tharthawhsaltheinak) parah a hngat aw (himi in a tarlang) tiah a sim fawn.

English bezaipu hminthang pakhat Willia Blake cun Wordsworth in “natural piety” (khuarel ngaihlutnak) timi ttongfanghlawm a hman mi hi a duh lo. Blake cun minung hi kan sidan pangai (natural)ahcun thil ngaihlutnak nei khungkhai lo kan si tiih a ruah ruangah, Wordsworth ih hman mi ttongfanghlawm (natural le piety a ret khawm mi) hi amah le mah a dokalh aw tiah a sim. Minung hi a tir ahcun mi ttha kan si ih, minung nunphung umtudan in in siatsuah tiah a ruattu an um (Wordsworth khal hi cumi pomtu a si) nan Blake hi cun a zum lo ruangah a sibik.

No comments: