19 January, 2017

Dr. A. P. J. Abdul Kalam – Fimthiamnak thawn Vanrang Deng ah

Dr. A. P. J. Abdul Kalam – Fimthiamnak thawn Vanrang Deng ah

Dr. A. P. J. Abdul Kalam ti ih theih tlangpi mi Avul Pakir Jainulabdeen Abdul Kalam hi India ram ih Ramhotu 11-nak, 2002 ihsin 2007 tiang ttuantu, a si. Mipi thinlung tongtu ramhotu malte lakih tel ve a si bang in, ramhotu a ttuan lai khal ah Mipi'h Ramhotu (People's President) tiah a rak lar. India ram ahcun dengfelphung mithiam le engineer dinhmun in ngaisan hlawh zettu a si fawn. Khawmualpi dang kap thleng thei pukpi (ballistic missile) le tlolak rocket ningthiamphung (space rocket technology) lam tthansohnak tampi a ttuan hlawhtling ruangah India ih Pukpi Minung (Missile Man of India) ti khal in theih lar mi a si.

India ram ih tlawngta zatek 90 zikte pawl nun ahhin harsatnak mangkheng hmatonnak, thil cang thei lo vekih lang mi rori pahtlangnak, le siar cawk lo nun thapawknak pawl a khat thluh. Asinan cuvek pawl um hmansehla, mi tthenkhat cu cuangmuar zet in an hlawhtling.  Fimthiamnak lam ih an ngah mi lukhum pawl an maksak zet ih, vei tampi ah tla cun an CV in mi a hringhro thei ti khop an si. Cuvek minung pawl cun tuini ih anmah si ding ah a run tuahtu cu fimthiamnak dik (right education) a si tiah an phuang aw cio.

Kan dunglam thla tampi liam zo ahkhan, Dr. APJ Kalam tonsuhnak ka tuah ttheh hnu, a Rajaji Marg inn ka suahsan hlan te ah a hnuailam ih ttongfang pathum hi salsuak ta ding in tlawng saya awphawi thawn i fial: tairialnak (perseverance), taimaknak (hard work) le thinsaunak (patience).

Himi lawng hi tthansohnak lamzin umsun a si tiah a sim. Lehhnu, can reipi hnu ah, himi ttongfang pawl hi amai' nun a rak hmannak ttongfang pawl an si ti ka theithiam sal. Khawruahnaklam kaihruaitu khal an si ih, a tak ih hman ci khal an si. Thlanglam India ih tikulh khawpi Rameswaran ah, mipa nauhak pakhat dinhmun ih a rak tthanlen lai ihsin a khawruahnak le a nun taktak rak kaihruaitu an si. 

A pa cu vokkuanglong neitu Jainulabdeen a si ih, fimthiamnak zir lo a si ko nan, Kalam cu tlawngkaiter a duh. Kalam cu zingpit nazi 4 ah a tho ih dai a bual hnu ah mathematics zirnak ah a feh. An zirhtu cun ttum khat ah tlawngta panga lawng a cohlang. Ca zir hlan ih dai bual ding cu lo theih lo in a tlawngta pawl a tuahter mi a si. Mathematics a zir thluh ah a unauseu Samsuddin thawn an khawpi sungah thuthangca an zem ttheu. An khawpi ahcun lektthik meisa a um lo ruangah, zan nazi 7 ihsin 9 tiang zinan meifar an vang. Asinan Kalam in nazi 11 tiang ca a zoh ttheu ruangah a nu in zinan hleifuan a khawl sak ttheu. 

Ca thiam thei zet a si ruangah Kalam cu tlawngsaya pawl ih somdawlnak a ngah ringring. Schwarzt Sang Tlawng ih Iyadurai Solomon cun Kalam hnenah, "Thil pakhatkhat cu na ngah duh taktak ahcun na ngah thei a si," tiah a sim ttheu. "Cumi in ttihlonak i neihter" tiah Dr. Kalam in a sim sal.

A nauhak lai ihsin vate pawl ih zuan dan khin a thinlung a la zet. Asinan vanzuang thilri khaltu le tuahtu si a duh thu cu lehhnu lawng ah a thei aw. Sang Tlawng a ttheh tikah Trichi khawpi ih St. Joseph's College ah physics a va zir peh. Asinan a zir thluh tikah a di a riam lo. Vanzuang engineering lam a zir ngah hnu ah, a hmaisa kum thum a rak hlon lak men kha a sir aw sal. Khatlam ah, college a kai lai ih Leo Tolstoy, Thomas Hardy, F. Scott Fitzgerald le Mirang bezaipu dang pawl ih ca a rak siar ngah ruangah cun a lung a awi ve.

Chennai khawpi, Madras Institute of Technology (MIT) ih tlunzuanglam a zir lai ah Kalam in zirnak thupi pakhat a zir ngah. Cumi cu caan ih manmual (value of time) a si. System design project pakhat a kaihhruai rero lai ah, ni khat cu a hnattuan zoh ding in an tlawng uktu a ra. A lung a kim hmel lo ih, a lehhnu ni hnih ah cumi project cu ttheh ding in Kalam cu a fial. A ttheh lo ahcun scholarship a ngah mi cu hnukkir sal a si ding tiah a sim. Cumi cun Kalam cu a buaiter. Kum tampi sung a pa a rak retheihnak pawl cu thulolak ah an cang thlang ding. Curuangah Kalam cu rawl ei lo, itthat lo in hna a ttuan. A ni netabik ah, a tthansohnak ra hal ding in a professor a ra. Kalam ih ttuansuah mi a zoh tikah a lung a hmui ih, "Delhritnak (stress) hnuai ah ka lo ret ih, can netabik bikhiah hmaton ding in ka lo tuah hrim a si hi," tiah a sim thu Dr. Kalam in a rel sal. 

Cumi ihsin Kalam ih hnattuan dan cu a danglam ta. A dam sungah project tamngaipi a kaihruai ko nan, project pakhat cio kha a ttuan ding mi project netabik vek hlir in a ttuan. Cuvek ih ti ttentto lungput a nei. Project hruaitu a si ringring khal hi mangbang ding a um lo. Amah thuron petu Major General R. Swaminathan in hruaitu dinhmun ih Kalam a hlawhtlinnak san hitin a sim: "Hotu ttuan theinak le hnattuantu si theinak ding tlinnak tlamtling a nei veve. Khuimi veve khal olsamte'n a ttuan thei."

A project picang hmaisabik SLV – 3 a hlawhsam hmaisabik ttum ahcun Dr. Kalam khal a thin a buai ve dah. Himi can hrawng thotho ah, a nauhak lai ih kaihruaitu Jallaluddin a thi fawn. "Ka taksa pengtthen a thi ...." tiah Dr. Kalam in a sim. Asinan SLV-3 cawlhsan ding cu a ruat dah lo lawlaw. "Hlawhtling ding cun hnattuan kan taimak ih tairial kan suah a ttul," tiah a sim. Cuti'n SLV-3 cu hlawhtling zet in an tuahsuak thei. Dr. Kalam cun a hnattuan ih a hlawhsam lawk can ah khawruahphung (philosophy), sakhua le calai (literature) pawl ihsin thazang a la ttheu. Thiamnaklam ih thikawknak le hnattuan tlangnak ih tel ttha duhlotu pawl thawn ziangtin pehparawk ding timi khal a zir ngah.

1998 kum ih India in Pokhran-II nuclear ralthuam zohfelnak an tuah mi ahkhan Dr. Kalam hin pawlkomlam, ningthiamlam le ramkhellam ih sutpi ban a rak ttuan. Himi hi 1974 kum ih India in nuclear a rak zohfel hnu ih a zohfelsalnak hmaisabik a si. Dr. Kalam hi Indian Institute of Space Science and Techonology (Thiruvanthapuram) ih chancellor, Anna Phunsangtlawng (Chennai) ih professor, le India ram ih zirthiamnak le zirhliahnak hmun dang tampi ih kaihhruaitu pakhat a si.

Hlawhtlinnak in Dr. Kalam cu an run thlun. Prithvi, Agni, Akash, Trishul le Nag pukpi pawl cu an hlawhtling nasa zet. India ram ih sunlawihnak ropi Padma Bhushan le Bharat Ratna khal a dong ih, cu thluh ah India Ramhotu a rung si. Anih hi India ram ih nauhak rethei tampi thinlung tong theitu ramhotu malte lakah a tel.

Mi rethei dungkhar ihsi ra a si vekin, mi pakhat ih hmailam can thlengawkternak ah fimthiamnak in ziangvek huham a nei timi a theifiang.

Hram: https://www.quora.com/What-are-the-most-inspiring-short-stories



No comments: