Harsatnak Tenghkhengh Karlak ih
Chester William Nimitz
1941 kum
December ni 7 ni ah awnmawi puai pakhat ih feh Chester Nimitz hnenah telephone
a ra lut. A run phone tu cu Amerikan President Roosevelt a si. President cun
telephone khatlam ihsin aw rit le fiang zet thawn, "Kan Tikeplung
Longcawlhhmun (Pearl Harbor) cu Japan pawl ih bomb thlak a tuar zo. Kan Pacific
Tipi Ralkap Long hlawm pawl ih nunnak cu thlaphan um za a si thlang. Pacific
Tipi Raldo Long hlawm uktu ah ka lo ruat zo. Tipi Ralkap hi na runsuak thei
ding tiah ka zum," tiah a sim.
Tikeplung
Longcawlhhmun ih sunralnak thleng mi cazin pawl Nimitz ih kut ah an ra thleng.
A siar ngam lo. Longpi pasarih an pil. Paruk an siat. Vanzam 450 an siat. Mithi
3800 an si. Hihi thilthleng bese bik a si hrih lo.
Thilthleng bese
bik cu ralkap le ram mipi pawl ih thinlung sungah hlonsuah a theih lo mi
lungngai riahsiatnak le ruahsannak hlovai tontuarnak pawl an si.
Nimitz cun
President cu hitin a phone: "Mi tampi in beidongnak nasa zet an tuar.
Japan pawl an thazang a cak tuk ih, Amerika cu Pathian ih hnon a tuar zo tiah
an ruat. Ka tuah ding mi thupi bik cu khawdur lakih a relh mi tleunak an
hawlsuah theinak ding ih bom hi a si."
Christmas hmuah
zan ah khimkhuahtei' a timlamawk hnu in Nimitz cun ralkap beidong pawl hrangah
thusimnak puai pakhat a tuah.
"Pathian in
kan Amerika ram hi thlawsuah hmuifu pe in in kilkhawi a si. Ruahmannak
felfaitei' tuah ih in ra dotu Japan pawl kha Pathian in a malbik in thil dik lo
pathum a tuahter. Japan pawl in cumi pathum lakih pakhatkhat kha rak ti dik
pang hai sehla cun Pacific Tipi Ralkap hi a um hman a um nawn lo ding. Zoh hnik
uh! Tu ahcun nanmah le kanmai' Pacific Tipi Ralkap hi a um lai a si."
Nimitz ih thurel
thoknak cun a ratu hmuahhmuah a hip thluh. Mi hmuahhmuah in ttongfang pakhat te
ka thei hrelh pang ding ti phang si awm tak in, an hna an tung ih tthate'n an
ngai.
Nimitz cun a
ttong cu a peh.
"An ti dik
lo mi pakhatnak cu, Japan pawl in bomb an ra thlak can ding ah Nipini an hril.
Himi ni kherkher... zarh khat sungih himi ni ahhin ralkap 10 ah 9 cu long parah
an rak um lo. Hawaii ih hmun dang pakhatkhat ah cawlh an rak hmang hai. Himi ni
kherkher si lo sehla cun mithi hi 3800 si lo in 38,000 lai an si thei."
Mi hmuahhmuah in
pompinak ah an lu an su hnguthngo thluh. Nimitz cun a ttong a peh sal.
"An ti dik
lo mi pahnihnak cu, Japan pawl hin long lawng bomb an thlak. Longcawlhhmun an
siatsuah lo. Longcawlhhmun rak siatsuah hai sehla cun a tang lai mi kan long
pawl tipi kap ah an ra cawl thei lo ding. A siat mi long pawl khal tuahnak ding
hmun a um lo ding. Himi longcawlhhmun um lo sehla cun kan long pawl hi peng
thawng lenglo ih hla ah dir in kan va remh a ttul ding a si. Japan pawl in
cutluk can rei cu in pe ding maw si?"
Mi bur lak ihsin
zabeng awn a ra thang. Nimitz cun thatho zet in a rel peh.
"An ti dik
lo mi pathumnak cu, Japan pawl hin kanmah le kanmah kilhimawknak ding le phuba
kan lak theinak ding ih a ttulbik mi "thisen" in tanta. Cumi thisen
cu 'hriak-alh-thei' hi an si. Hriak-alh-thei kan retnak hi longcawlhhmun thawn
peng nga a hlatnak tlang zim ah a um. Khami lai ih boruak umtudan ahcun Japan
vanzam pakhat lawng hman in hriak-alh-thei kan khawlnak khurpi ih hriak for
khat hman tang lo ding in bomb a thlak thei a si. Cuti rak si sehla cun kan
long le vanzam pawl cu zianghman ih ttang kai lo thir hlawmpi men ah an cang
ding."
Himi zawn a
thlen ah Nimitz cun a awki a santer ih thathawhternak awphawi thawn,
"Japan pawl hin ziangruangah hitluk thil dik lo an rak tuah? Ttongkam khat
lawng in kan simfiang asile 'Pathian in in bawm a si.' Curuangah Pathian in in
tlansan lo. Kan hnenah a um a si."
Mi bur lak ihsin
zabeng awn cu ttektla bang in a thawm durdo. Can rei tawk zet tiang in a reh
lawk lo.
Thla khat a rei
ah Nimitz ih hohanak thawn Amerikan Tipi Ralkap cun Japan pawl ih control mi
Marshall le Gilbert tikulh pawl cu rin lo paral ah an va do. Japan long pariat
an philpil thei. Himi hi Leitlun Ralbuai Ttumhnihnak ih Amerikan Tipi Ralkap in
nehnak an co hmaisabiknak a si. Cumi ihsin Amerikan ralkapbu ih lungput duai zo
lawk cu a hung harh thar sal.
President
Roosevelt cun vanduainak rapthlak an ton lai ah Nimitz hmang ding in thutluknak
felfai le hngetkhoh zet a rak suah. Cumi thu ah lehhnu lam ih minung pawl in
hitin an faksel.
"Nimitz cu a
tthalam ih thil thlir ttheutu a si ti hi President in a theih ruangah a si. A
tthalam ih thlirtu ti tikah ziangtinkim a tthalam ih thlir ringring tinak cu a
si lo. Taktak ahcun Nimitz in a tthalam ih thil a thlirnak cu ruahsannak le
thuk zet ih thu ruat le thlir cia theinak ttha zet par ih dinsuah mi a si.
Curuangah minung pawl a hliahkhuh thei, an tha a thawhter theinak a si.
President Roosevelt in a ttul lai caan ah a ttul mi minung a hril a si ti cu
sanphung (history) in a tak in a run langter a si."
·
Chester William
Nimitz (February 24, 1885 – February 20, 1966) hi Amerikan Tipi Ralkap ih arsi
panga ngah ralkapbu uktu a si.
Ngan le
zohfeltu: Yin Yu Sheng
(http://wenku.baidu.com/view/92f00727ccbff121dd36835f.html)
Lehnak: Nine
Nine Sanay leh mi leh sawng mi a si.
No comments:
Post a Comment