09 June, 2015

Harsatnak Tenghkhengh Karlak ih Chester William Nimitz



Harsatnak Tenghkhengh Karlak ih



Chester William Nimitz


1941 kum December ni 7 ni ah awnmawi puai pakhat ih feh Chester Nimitz hnenah telephone a ra lut. A run phone tu cu Amerikan President Roosevelt a si. President cun telephone khatlam ihsin aw rit le fiang zet thawn, "Kan Tikeplung Longcawlhhmun (Pearl Harbor) cu Japan pawl ih bomb thlak a tuar zo. Kan Pacific Tipi Ralkap Long hlawm pawl ih nunnak cu thlaphan um za a si thlang. Pacific Tipi Raldo Long hlawm uktu ah ka lo ruat zo. Tipi Ralkap hi na runsuak thei ding tiah ka zum," tiah a sim.

Tikeplung Longcawlhhmun ih sunralnak thleng mi cazin pawl Nimitz ih kut ah an ra thleng. A siar ngam lo. Longpi pasarih an pil. Paruk an siat. Vanzam 450 an siat. Mithi 3800 an si. Hihi thilthleng bese bik a si hrih lo.

Thilthleng bese bik cu ralkap le ram mipi pawl ih thinlung sungah hlonsuah a theih lo mi lungngai riahsiatnak le ruahsannak hlovai tontuarnak pawl an si.

Nimitz cun President cu hitin a phone: "Mi tampi in beidongnak nasa zet an tuar. Japan pawl an thazang a cak tuk ih, Amerika cu Pathian ih hnon a tuar zo tiah an ruat. Ka tuah ding mi thupi bik cu khawdur lakih a relh mi tleunak an hawlsuah theinak ding ih bom hi a si."

Christmas hmuah zan ah khimkhuahtei' a timlamawk hnu in Nimitz cun ralkap beidong pawl hrangah thusimnak puai pakhat a tuah.

"Pathian in kan Amerika ram hi thlawsuah hmuifu pe in in kilkhawi a si. Ruahmannak felfaitei' tuah ih in ra dotu Japan pawl kha Pathian in a malbik in thil dik lo pathum a tuahter. Japan pawl in cumi pathum lakih pakhatkhat kha rak ti dik pang hai sehla cun Pacific Tipi Ralkap hi a um hman a um nawn lo ding. Zoh hnik uh! Tu ahcun nanmah le kanmai' Pacific Tipi Ralkap hi a um lai a si."

Nimitz ih thurel thoknak cun a ratu hmuahhmuah a hip thluh. Mi hmuahhmuah in ttongfang pakhat te ka thei hrelh pang ding ti phang si awm tak in, an hna an tung ih tthate'n an ngai.

Nimitz cun a ttong cu a peh.

"An ti dik lo mi pakhatnak cu, Japan pawl in bomb an ra thlak can ding ah Nipini an hril. Himi ni kherkher... zarh khat sungih himi ni ahhin ralkap 10 ah 9 cu long parah an rak um lo. Hawaii ih hmun dang pakhatkhat ah cawlh an rak hmang hai. Himi ni kherkher si lo sehla cun mithi hi 3800 si lo in 38,000 lai an si thei."

Mi hmuahhmuah in pompinak ah an lu an su hnguthngo thluh. Nimitz cun a ttong a peh sal.

"An ti dik lo mi pahnihnak cu, Japan pawl hin long lawng bomb an thlak. Longcawlhhmun an siatsuah lo. Longcawlhhmun rak siatsuah hai sehla cun a tang lai mi kan long pawl tipi kap ah an ra cawl thei lo ding. A siat mi long pawl khal tuahnak ding hmun a um lo ding. Himi longcawlhhmun um lo sehla cun kan long pawl hi peng thawng lenglo ih hla ah dir in kan va remh a ttul ding a si. Japan pawl in cutluk can rei cu in pe ding maw si?"

Mi bur lak ihsin zabeng awn a ra thang. Nimitz cun thatho zet in a rel peh.

"An ti dik lo mi pathumnak cu, Japan pawl hin kanmah le kanmah kilhimawknak ding le phuba kan lak theinak ding ih a ttulbik mi "thisen" in tanta. Cumi thisen cu 'hriak-alh-thei' hi an si. Hriak-alh-thei kan retnak hi longcawlhhmun thawn peng nga a hlatnak tlang zim ah a um. Khami lai ih boruak umtudan ahcun Japan vanzam pakhat lawng hman in hriak-alh-thei kan khawlnak khurpi ih hriak for khat hman tang lo ding in bomb a thlak thei a si. Cuti rak si sehla cun kan long le vanzam pawl cu zianghman ih ttang kai lo thir hlawmpi men ah an cang ding."

Himi zawn a thlen ah Nimitz cun a awki a santer ih thathawhternak awphawi thawn, "Japan pawl hin ziangruangah hitluk thil dik lo an rak tuah? Ttongkam khat lawng in kan simfiang asile 'Pathian in in bawm a si.' Curuangah Pathian in in tlansan lo. Kan hnenah a um a si."

Mi bur lak ihsin zabeng awn cu ttektla bang in a thawm durdo. Can rei tawk zet tiang in a reh lawk lo.

Thla khat a rei ah Nimitz ih hohanak thawn Amerikan Tipi Ralkap cun Japan pawl ih control mi Marshall le Gilbert tikulh pawl cu rin lo paral ah an va do. Japan long pariat an philpil thei. Himi hi Leitlun Ralbuai Ttumhnihnak ih Amerikan Tipi Ralkap in nehnak an co hmaisabiknak a si. Cumi ihsin Amerikan ralkapbu ih lungput duai zo lawk cu a hung harh thar sal.

President Roosevelt cun vanduainak rapthlak an ton lai ah Nimitz hmang ding in thutluknak felfai le hngetkhoh zet a rak suah. Cumi thu ah lehhnu lam ih minung pawl in hitin an faksel.

"Nimitz cu a tthalam ih thil thlir ttheutu a si ti hi President in a theih ruangah a si. A tthalam ih thlirtu ti tikah ziangtinkim a tthalam ih thlir ringring tinak cu a si lo. Taktak ahcun Nimitz in a tthalam ih thil a thlirnak cu ruahsannak le thuk zet ih thu ruat le thlir cia theinak ttha zet par ih dinsuah mi a si. Curuangah minung pawl a hliahkhuh thei, an tha a thawhter theinak a si. President Roosevelt in a ttul lai caan ah a ttul mi minung a hril a si ti cu sanphung (history) in a tak in a run langter a si."

·         Chester William Nimitz (February 24, 1885 – February 20, 1966) hi Amerikan Tipi Ralkap ih arsi panga ngah ralkapbu uktu a si.

Ngan le zohfeltu: Yin Yu Sheng
(http://wenku.baidu.com/view/92f00727ccbff121dd36835f.html)
Lehnak: Nine Nine Sanay leh mi leh sawng mi a si.

No comments: