Mualphoh Tuar dingin Titanic Long Siat ihsi Luatsuaktu

Mualphoh Tuar dingin
Titanic Long Siat ihsi Luatsuaktu

Inn Zin Lam Hla
1910 kum ah Japan ram ih Thiartthawnawknak Tlangbawizung in zungbawi pakhat Masabumi Hosono cu Russia ram ih tlangleng zin kalhmang hliakhlai ding in a thlah. Hosono cun a hnattuan cu 1912 kum tir ah a ttheh ih, tlun phah ah London khawlipi ah malte a cawl ta. Cu thluh ah Titanic longpi to in Atlantic tifinriat parah an feh. Kan theih cio vekin, an khualtlawn cu an khawkhan cia vek in a feh lo. An pawhsuah hnu ni linak, April thla ni 14, zan nazi 11:40 ah a cak theibik deuhthaw ih feh mi Titanic cun vur tlang a pah ih long sungah tidai an lut thok.

Kaihthawhawknak Hamkha
White Star Liner company in "pil thei rual lo" ti ih a rak thehlar mi Titanic long hin thihnak tlak vanduainak a tong ti hi a totu pawl in an theih hmel lo. Longpi sungih umtu lakah longpi in thil pakhat a pah ti theilotu an tampi. A theitu tampi khal in longpi dimtei' a hnin dutdi mi le a engine pawl an cawlh awn lawng an thei. Himi lai hmuahhmuah ah Hosono hi a rak itthat a si hmang. Longpi in thil a pah hnu minute 25 lole 30 hrawng, zantthim hnu deuh ah a riahnak second-class pindan sangka king awn le nunhimnak kor hruh ding ih an rung sim hnu fang in thuhla umdan a thei. Runsuahnak vokkuanglong lam a pan tum nan ttuanvo neitu pawl in voi thum tiang an rak kham. Ttuanvo neitu pawl cun long hnuai lam ih kir sal ding in an rak fial. Japan miphun a si ruangah third class asilole steerage (man ol bik pindan) ih um ah an rak ruat a si hmang. A vei thumnak ahcun Hosono cu a kiltu hmuh lo in a hrawlh aw lut ih runsuahnak vokkuanglong ah a thleng. 

Khawthim Lakah
Titanic long a pil thok ah long dang pawl hnenah bom a ttul thu theihternak a tuah hai. Asinan a pil ding lawng si lo in, bawmtu a ra thlen hlan ah a pil ding timi theitu cu Captain Edward J. Smith, Chief Designer Thomas Andrews, le White Star Line company hotu J. Bruce Ismay lawng an si. Runsuahnak vokkuanglong ih to ding cuh aw in mipi an buai thluh ding an phan ruangah an theih mi thuhla cu rel lo in an um. Ziangahtile vokkuanglong um zat in mi 1,178 lawng an phur thei ih, Titanic longpi ahhin minung 2,200 an to.

Kan Lungawi...Asinan Kan Lung A Awi Lo
Long a pil thu an relsuah lo mi cun runsuahnak vokkuanglong totu ding tawlrelnak a remcangter ko. Asinan himi ruangah a thi lo ding mi minung za tampi an thih phah. Long ih totu tampi lawng si lo in, long hnattuantu tampi hman in an dinhmun ttihnunzia an theih lo phah ih, runsuahnak vokkuanglong sungih to hnakin longpi parih um hrih an hril sawn. Nang teh "pil thei rual lo" ti ih an sim mi longpi ah to ve bang awla ziangtin na tuah ding? Khua a hlum mi, a ro ttha mi, hmun himdam vekih a lang mi longpi tlansan in, zanttim ah tifinriat lakih then aw kual rero ding mi vokkuanglong fatakte sungah na to ding ih, vur ih khuh mi Atlantic tifinriat dai zet sungah na to mi vokkuanglong kha hridai thawn pii 65 an thla ding ti thei awla, ziangmi na hril ding? Captain in nunau le nauhak pawl vokkuanglong ah toter hmaisa ding ih thu a pek mi hman kha nunnak tampi liamtertu a si. Ziangahtile pasal nei zo nunau pawl khal an pasal thawn tthentthek an ttul phah ih, nunau tampi cun vokkuanglong ih to ding an el phah. Cuihlei ah manhlap ciamco a ttulnak a um pei maw? Long hnattuantu pawl in runsuahnak vokkuanglong an laksuah rero lai ah Titanic cu a pil thok hrih lo. Curuangah manhlap in cangvai ciamco lo hai sehla cun, tu ih vokkuanglong to a duh hrihlotu pawl khal in an to duh lai tla a si thei. Cumi cun nunnak tampi a runsuak ding.

Long hnattuan pawl in vokkuanglong sungah a to duhtu zat an toter ih, cu thluh cun tidai ah an vun tthum. Cutikah Titanic long ih neih mi runsuahnak vokkuanglong 20 lakah an phurh thei zat ih tam a phur ngahtu cu vokkuanglong pathum lawng an si. Hosono hin ziang a cang rero timi kha midang tampi hnakin a thei hmaisa a si tengteng ding.  Ziangahtile runsuahnak vokkuanglong nambat 10-nak ih minung an lutter rero lai ah a kiang nai ah a rak thleng zo. A nupi hnenih ca a kuat mi ah, "Tikcu netabik tiang um ding ah tthuktthun lo in ka ruatcat, ziangahtile Japan miphun pakhat dinhmun in thil mawihmang lo tuah lo ding ah thutluknak ka tuah zo. Asinan nunsuah theinak ding canvo a um pang maw timi ka hawl ih ka hngak rero thotho ti keimahte ka thei aw sal," tiah a ngan. Canvo cu malte a rei tikah a ra um. Vokkuanglong nambat 10-nak ih to ding in zungbawi in nunau le nauhak dang a thlem thei nawn lo tikah, "Mi pahnih a ngah lai!" tiah a au. Cutikah mipa pakhat a khir lut lai kha Hosono in a rak hmu. A cakuat ahcun, "Ka thin a har zet ih ka duhdawt mi nupi le fanau pawl ka hmu thei nawn lo ding ti ka vun ruat fawn. Ziangahtile Titanic ih hualvan vek thotho tuar ve lo ding bak cu thil dang a um nawn lo. Asinan pacang dang pakhat vokkuanglong sungih a khir lut ka hmuh mi khan kei khal cumi canvo la ve ding in i tuah," tiah a ngan bet. Cutin Hosono cu vokkuanglong sungah a lut ih zinglam nazi 1:20 ah amah le midang 35 cu Atlantic tifinriat ah hridai thawn an vun tthum. Taktak ahcun an to mi vokkuanglong kha minung 65 phur thei ding ih tuah mi a si.

Can Netabik
A rei vivo tikah Titanic cu tidai sungah a pil thuk zet thlang. Nazi pakhat lawng can a um. Runsuahnak vokkuanglong 20 lakih pariat cu an hmang zo. Cumi lakah Hosono ih to mi Nambat 10-nak lawng hi a phurh thei zat ih hrek tiang phurtu umsun a si. Nambat 1-nak vokkuanglong tla cu minung 40 phur thei asinan minung 12 lawng an to. Cumi can hman ah Titanic parih umtu tampi cun a pil thei lo mi longpi cu a pil taktak men thei ti an thei thok fang.  Zinglam nazi 2:20 ih Titanic long a pil lai cu Hosono cun Runsuahnak Vokkuanglong Nambat 10-nak par ihsin a rak cuan. A nung khawsuaktu pawl cu Titanic ih bomnak a dil mi rak theitu le ngaihsaktu Carpathia longpi in New York khawpi a panpi.

Netalam Thuhla
Titanic ih totu le long hnattuan hi an zate'n 2,200 an si ih, minung 700 lawng an nungdam. Nunau 425 lak ihta 316, le nauhak 109 lak ihta 56 an nungdam. Nunau le nauhak hmuahhmuah runsuahnak vokkuanglong ah lutter thluh hnu hman ah, mipa 700 hrangah hmun a um lai ding. Asinan mipa 1,690 lakih 338 lawng an nungdam.

Titanic long pil hi tidai par khualtlawnnak santhuanthu ah ralbuai lai si lo ih siatralnak nasabik a si. Himi in mipi thin a tthawn tuk ruangah thuthangca siartu mipi pawl in a tlun ih tarlang mi thuhla cipciar tthenkhat khi an rak hminsin ngah lo. A thi mi nunau le nauhak 162 an si thu an siar thluh tikah, cu pawl ih co ding mi hmunram cuh in, mipa 338 in ziangtin runsuahnak vokkuanglong ah hmunram an co timi ah an mang a bang. Curuangah a nungdam mi mipa pawl cu an soisel nasa. Cumi lakah soisel a tuar na biktu cu Hosono a si.

Asinan a soiseltu cu – mah le mah pumpekawknak thawn class sangbik le a laita ih totu pacang ttha pawl in nunau le nauhak hrangah hmunram an ken ding beiseitu – American thuthangca pawl an si lo. American thuthangca pawl cun pindan man mal bik ih um, ram dang mi le mi hnuaihnung pawl hnen ihsin cuvek pumpawkawknak cu an beisei lo. American thuthangca malte lawng in Hosono hi an ngaihven. A ngaihventu thuthangca lakih pakhat phei cun "mi vanttha Japan pate" tiah Hosono ih vantthatnak a lompi lam.

A Nungdam Nan, Mualphoh A Tuar
Hosono mualphotu luarbik cu amai' ram ih amai' miphun an si. Ziangahtile Titanic siatralnak ih a nundam ruangah nunphunglam dan khohkhah pahnih a pahbal. Thihnak zahum si lo in nunsuahnak mualpho thlak a hril lawng si lo in, cumi cu mi zapi hmai ah a tuah bet fawn. Ziangahtile Europe khawmual ih minung phurtu long ih a to ruangah, Japan miphun pakhat dinhmun in, a parah leitlun pumpi ih mit a fut lai a si. Japan thuthangca pawl in Hosono cu mi ttihhrut tiah an mawhsiat ih, Thiartthawnawknak Tlangbawizung khal in a hnattuan ihsin an suah. A lehhnu zarh malte ah tlangbawizung cun hnattuantu ah a la sal nan, a hnattuannak ah sunlawih a hlawh thei dah nawn lo. College professor pawl in lungput dik lo neitu tiah an mawhthluk ih, mai ram a mualphohtu tiah Japan tlawnginn zirlaibu ah a thuhla an ngan. A mualphonak rehter ding ah hara-kiri (Samurai pawl in mualphonak pakhatkhat an tuah ngah tikah, an zahumnak humnak ah nam thawn an pum ah dawt aw ih mah le mah an thahawknak) tuah ding in mi senpi ih dilnak khal tampi a tong. 

Hosono cu a that aw lo. Asinan Titanic ahkhan rak thi sehla ti ih saduh a thah can cu tampi a um tengteng ko ding. A tonteh mi cu vei khat hman a relsuak sal nawn lo ih, a inn sungih cumi thuhla rel khal a kham. 1939 kum ah mi beidong le hngilh tuartu Hosono cu a thi. Titanic long sungih cahnah le cafung thawn ngan mi nganca umsun a si ding ti ih ruat mi, a nupi a kuat mi cakuat khal cu, Tokyo khawlipi ih zuknung hlawhtling maksak Titanic zuknung an suah thok kum, 1997 tiang pawhdawh sungah hngilh a tuar fawn. Cumi zuknung ruangih mipi in long ropi totu Japan miphun umsun a si mi Hosono ih thuhla an mansuah sal tikah, himi ttum ahcun a parah zawnruahnak an nei deuh ngaingai.

Masabumi Hosono: Uncle John's Unsinkable Bathroom Reader ihta "The Man Condemned for Surviving The Titanic" cahram a tawizawng ih leh mi a si. 

Posted via Blogaway