06 June, 2017

Fakselnak Zalam Tluan (5)

Mipi Zaran Hrangah:
Fakselnak Zalam Tluan (5)

5. Hmantheih Fakselnak (Practical Criticism)

Thil pakhatkhat kha a tak ih tuahttuan theih a si maw, a tak ih cang thei mi a si maw, timi thlirnak thawn fakselnak an tuah mi khi "Hmantheih Fakselnak" a si. Tuahttuan mi pakhat kha a tak ih tuah theih a si lo thu, asilole, cutin khatin tuah sehla a tthat sawn ding thu a rel ttheu. A tumtah mi cu hman ttangkai theih taktak mi ruahnak le tuahttuannak phosuah ding kha a si.

Vei tampi ah, "Theory zawng ahcun a ttha ko nan, a tak ah hman a theih lo ding," tivek in kan ttong ttheu. Khatlam ah, theory zawng ih ttha hran lo khal kha, a tak ih tuahttuannak ah an rak tthat can a um fawn. Theory thlirnak in a cang thei lo timi hman kha a tak ah a cang thei mi an um ttheu.

"Hmantheih Fakselnak" ahcun ziangruangah a dik lo, asilole, cuti'n tuah sehla a ttha sawn ding, timi kha tontehnak (experience) thawn an simfiang tlangpi. Tthimnak ah, an don rero lai mi lilawn pakhat cu a ttha ko nan, a hmunhma ruangah a siat sal mai ding si bang sehla. Cumi kha, khavek in kan rak tuah zo nan a siat sal mai, hitawk hmun ahcun cuvek khavek ih tuah a ttul, tiah mi pakhat in a sim asile "hmantheih fakselnak" a tuah tinak a si.

"Hmantheih Fakselnak" hi pawlkom kaihhruaiawknak khal ah a thupi zet. Lairelnak ih mi pakhat in ruahnak pakhat a rel tikah, a tak ih hman theih a si maw timi ruat a ttul ttheu. A thuhla a ttha zet nan, a tak ih hman theih a si lo ahcun, ziangtivek in kan her danglam ding tivek ruat tengteng a ttul.

Khatlam ah, "Hmantheih Fakselnak" hi a tak ih tuahttuan duhtu minung pawl hnen lawng ah hmual a nei. A thuhla (theory) lawng ngai poimawh ih, a taktak ih hman a theih lo khalle poi ti cuanglotu pawl karlak ahcun a tthahnem lo.

Nangmah in "Hmantheih Fakselnak" na tuah ih hmual a neih tthat na duh asile, nangmai' tonteh cia mi thuhla kha tahtthimnak ah hmang in, thuron va pe ttheu aw. Ziangahtile, a tak ih tontehnak rak neitu pawl hi "hmantheih fakselnak" tuahtu ah an ttha cuang. Hman theih taktak mi ruahnak (thuron) timi cu a tuahttuan dahtu, a tong dahtu in an theihfiang bik ruangah a si.


No comments: