Bawipa ah Kan Neinung

Bawipa ah Kan Neinung
(Thawhsal Ni Cahram)

1946 kum Thawhsal Ni kha ka hngilh thei dah lo ding. Kei cu kum hleili, ka naunu Ocy cu kum hleihnih, ka unu Darlene cu kum 16, kan si. Ka nu thawn kan pali in inn ah kan um. Zianghman tuah ding kan nei lo ti kan thei thluh. Kan dunglam kum nga ah ka pa in in thihsan zo. Ka nu cu cawm ttul mi tlawngkai lai nauhak pasarih thawn paisa um lo in a rung tang.

1946 kum ahcun ka u nunau upa deuh cu pasal an nei ih, ka u mipa pawl khal inn ihsin an suakvak. Thawhsal Ni thlen hlan thla khat duh ah, kan pastor in Thawhsal Ni ah innsang rethei bawmnak thilpek hleice khon a si ding thu a sim. Kawhhran mipi zate’n sumpai rak khawl cio ding in, le siang zet ih pe cio ding khal in in cah hai.

Inn kan thlen tikah, ziang kan tuah ding timi kan relkhawm. Alu pound sawmnga kan lei ding ih, thla khat sung cumi thawn kan nung ding tiah ah kan ruatcat. Cuti’n kan tuah asile kan ei-in man ihsin dollar 20 cu pekhlannak hrangah kan hmang thei ding. Cule, a cangthei tawk in lektthik vang lo in kan um ding ih, radio khal kan ngai lo ding tiah kan ruatcat. Lektthik hman man ding paisa khal rethei bomnak ih kan hman duh ruangah a si. Ka u Darlene cun a tam thei patawp in midang pawl ih inn le hmuan thenfai hnattuan a ttuan. Kei le ka nau in nau-um ding nei pawl ih naute kan um vivo. Pia hleinga ih kan lei mi pat thawn kutdam pathum kan phiar ih dollar khat in kan zuar ttheu fawn. Kutdam zuar man thawn dollar kul kan khawl thei. Cui’ thla cu kan nun ih can nuam bik pakhat a si.

Paisa ziangzat kan khawl zo ti theih duh ah, ni tinte’n kan khawl mi paisa cu kan siar ttheu. Zan ah khawthim lak ah kan to khawm ih, kawhhran ih a pek mi paisa cu innsang rethei tei’ hrangah lungawiza a si ding dan pawl kan rel ttheu. Kan kawhhran ah sungtel sawmriat hrawng kan um. Curuangah paisa zat khal kan mipum zat ih let kul bak cu a kim thei kan zum lo ih, tamngaipi cu a si hran lo ding. Kan pastor khal in Nipini tinte’n rethei innsang bomnak hrangah paisa khawl cio ding ah in forhfial ringring.

Thawhsal Ni thlen ding zan cu, kan thinlung a sa hiamhiam tuk ih kan itthat thei mumal lo. Thawhsal Ni ih hruh ding hnipuan thar kan neih lo mi khal poi kan ti lo. Rethei bomnak hrangih pek ding dollar sawmsarih kan neih ruangah kan lung a awi tuk.

Biakinn feh ding kan hngakhlap tuk! Thawhsal Ni ahcun ruah a sur. Thawng kan nei lo ih, kan biakinn cu kan inn ihsin peng khat lenglo a hla. Asinan kan ciar khalle poi kan ti lo. Ka unu Darlene cu a kedam pop hrutnak ah cahnah khoh a hmang. Asinan ruahti in cahnah khoh cu a popter ih a ke a ciar thluh. Asinan biakinn ahcun lungkim zet in kan to. Suakthuan tthenkhat in kan hnipuan hlun thuhla an rel ka thei. Asinan an hnipuan thar ka zoh hai ih, milian vekin ka thei aw cih sawn lam.

Rethei bomnak thilpek an run khong. Kannih cu a hmaisabik tlar hnihnak ah kan to. Ka nu in dollar hra ca a thlak. Kannih nauhak pawl in dollar kul ca cio kan thlak. Inn zin tluan ah aipuang zet in hla kan sak. Suncaw ei can ah ka nu in mangbangza pakhat in tuah sak. Arti dazin khat a rak lei ih, suan mi Easter arti le alu kiau ro kan ei.

Sim zawng ah kan pastor cu mawttaw thawn kan inn ah a ra. Ka nu cu sangka ah a va feh ih, pastor thawn tawkfang sung an be aw. Cu thluh ah ka nu cu ca-ik pakhat keng phah in a rung lut. A ken mi cu ziang a si ti kan sut nan zianghman a ttong lo. Ca-ik cu a vun ong ih paisa tom a rung tla. A kir deuh mi dollar kul ca pathum, dollar hra ca pakhat le dollar khat ca hleisarih an si.

Ka nu in paisa cu ca-ik sungah a thun sal. Zianghman ttong lo in, zial kan zoh ciauciau thluh. Mi neinung zet ih kan ruatawknak ihsin mi rethei dinhmun ah kan thleng thluh. Kannih nauhak pawl cu kan nun ah kan lung a awi zet. Kan nu vek le in liamsan zotu kan pa vek a nei ve lotu, inn khat leihlo thei ih ttapa le farnu a nei ve lotu, inn ih lengtu nauhak rualpi ttha tampi a nei ve lotu pawl kan lainat in kan zangfak thei zet. Midang va bawmtu si khal nuam kan ti thei zet.

Nam pahnih kan nei ih, a ttultu tapoh in in sang hai ttheu. Midang ih neih mi thilri vek neih lo mi tampi kan nei ti ka thei ko. Asinan kan rethei tiah ka rak ruat dah lo lawlaw.

Cui’ Thawhsal Ni ahcun mi rethei kan rak si ti ka theisuak. Kan pastor in rethei innsang bomnak ding paisa in ra pek ruangah, kan rethei a si tengteng ding tiah ka ruat. Retheih hi ka duh lo. Ka hnipuan le kedam ttet pawl ka zoh ih ka ning a zak tuk. Biakinn ih khawmawk sal tiang ka paih nawn lo. Ziangahtile kan kawhhran mipi hmuahhmuah in kan retheih thu an thei zo ko ding tiah ka ruat.

Tlawnginn thu ka vun ruat. Phun kua ka si ih, tlawngta za lenglo ah ca thiam bik ka si. Tlawnginn ih nauhak dang pawl in kan rethei ti an thei pei maw, ti ka ruat. Phun riat ka ttheh zo ruangah tlawng ka bang thei tiah ka ruat. Culai san ahcun phun riat ttheh in tlawng ban theih a si.

Reipi tiang awn-ai nei lo in kan um. Khua a rung thim ih, kan it. Cumi zarh sung hmuahhmuah cu tlawng kan kai, inn ah kan ra tin ih, ttong lemlo in kan um cio. A netnak ah, Zarhte ni ahcun ka nu in rethei bomnak paisa cu ziangti ih hman kan duh tiah in sut. Mi rethei pawl in paisa ziangtin an hmang? Kan thei lo. Mi rethei kan si ti kan rak thei dah lo rengreng. Nipini khal ah biakinn ih feh kan paih lo. Asinan ka nu in feh tengteng a ttul tiah in sim. Cumi Nipini cu nikhua a ttha nan, lamzin ah kan ttong lemlo. Ka nu in hla a sak nan, zohman in kan zawm lo. Anih khal in cang khat tiang lawng a sak.

Biakinn ah missionary pakhat in thu a ra sim. Africa ram ih kawhhran pawl in ni ih pho ro mi tlakrawh pawl thawn biakinn an sak dan a sim. Asinan a tlun khuh tuahnak ding ah paisa an ttul tiah a ti. Biakinn pakhat ih tlunkhuh cu dollar za khat in lei a theih thu khal a sim. Kan pastor in, “Cui’ mi rethei pawl hrangah kan pumpe aw cio lo ding maw?” tiah mipi a sut bet. Cuvete’n, kan sungkua cu pakhat le pakhat kan zoh aw ih, zarh khat sungih a vei khatnak hrangah kan hni siamsi thei sal.

Ka nu in a zal ih ca-ik cu a phorh. Ca-ik cu ka u Darlene a pe ih, Darlene in kei, kei in ka nau Ocy ka pe. Ocy in thilpek khonnak sungah a thlak.

Thilpek khon mi an siar tikah, kan pastor in dollar za malte a luan thu a phuang. Missionary cu a mang a bang zet. Kannih vek kawhhran fatakte hnen ihsin cu zatzat ngah a theih a zum ban lo. Curuangah, “Nan kawhhran ahhin mi neinung nan um a si tengteng ding,” a ti. Cui’ ttongkam cun kan lungmuril in sun! Cui’ dollar za malte luan mi ahcun dollar sawmriat-pasarih cu kanmai pek mi a si.

Kan kawhhran ah innsang neinung kan si! Missionary in khati’n a rel ko lo sawm? Cumi ni ihsi cun ziangtik hman ah mi rethei ka si sal nawn lo. . . . .

Hram: Eddie Ogan ih “The Rich Family” leh mi a si.