Buddha ih Nunthuanthu (v) - Piansuahnak le Nun Hmaisalam

Buddha ih Nunthuanthu (v)

Piansuahnak le Nun Hmaisalam (Birth and Early Life)

Kapilavastu khawlipi ih Shakya hrinhnam siangpahrang Shuddhodana ih fapa ah piang ding in thutluknak a tuah. Cumi hnu rei lo te ah a nu, siangpahrangnu Maha Maya cun a pum sung ah sai var (white elephant) lut vek in mang a man. Thlapi thlasiar (lunar month) ih thla hra a liam hnu, Lumbini human sungih a veivah lai ah, a vorhlam ttang ihsin naute cu a hung suak. Naute cu ttong le feh a thiam cih lohli mei. A ke a thlaknak ding zawn ih piang ah lotus pangpar an par vivo. Cui' a hringnun cu a hringnun netabik a si ding thu khal a phuang cih. Siangpahrang cun siangpahrang inn ih arsizohthiampawl ko khawm in a fapa ih hmailam can ziangvek a si ding tiah a hliakhlaiter hai. Arsizohthiam pasarih in vandumkulhhuap uktu (chakravartin – universal monarch) simaw, buddha simaw, pakhatkhat ah a cang ding tiah an lungkim tlang. Arsizohthiam pakhat cun buddha a si ding thu ah rinhlelh ding a um lo a ti ve. A suah hnu ni sarihnak ah a nu cu a thi. Curuangah a nu ih nau Mahaprajapati in a zohkhen. Nauhakte a si lai ah, vei khat cu siangpahrang ih ruai ah hruai lo in an tanta. Cui ni siim lam ih an va hmuh tikah, thingkung hnuai ah thutak hawl thlacamnak (meditation) a rak nei. Cui' thingkung ih phenthlam cu amah hliah thei ding in sunvute'n tthawn lo in a um.

Siangpahrang fapa cun hringnun ih nomnak tinkim a cen. A pa in kum tarnak, natnak, le thihnak tivek leitlun ih duhumlonakpawl (ills of the world) hmu lo ding in a hupphen ih thil duhum lam hlir lawng hmu ding in a tuah. A hrangah tthal, thlatang, le fur hrangah siangpahranginn pakhat cio a tuahsak. Nomhlimnak ci tinkim a tuahsak (tarlangdan tthenkhat ahcun nomhlimnak puai ah nunau 40,000 tluk an tel ttheu ti a si). Kum 16 a ti ah siangpahrang fanu mawi zet Yashodhara a tthi. Asinan kum 29 a kim tikah a hringnun cu nasa zet in a thleng aw. Khawlipi sung cu rangleng to ih fan kual a ngen. Siangpahrang cun a dilnak cu a siansak. Asinan mi na le pitar putar pawl cu an fehnak lamzin ih um lo ding in a tthawnter thluh hmaisa.

Asinan putar pakhat an rak tthawn hrelh. Siangpahrang fapa cun cui' putar cu ziangvek a si ti a theih lo tikah, putar a si thu an sim. Cuihleiah, anih hi leitlun ih kum tar umsun a si lo thu khal an sim; mi tinkim-amah siangpahrang fapa, a pa siangpahrang, a nupi, le a sungkhat laina- hmuahhmuah in ni khat ni ahcun an tar leh ding thu khal an sim. Cui hnu ah siangpahrang inn phardawl lenglam ah vei thum an vahsuah pi leh. Cui' an vahsuah ttum pawl ah a hmaisa ah mina a hmu, cumi hnu ah meisa ih ur ding ih ret mi miruak a hmu, netabik ah thingkung hnuai ah thutak hawl ih thlacamnak (meditation) nei ih to sakhawmi (mendicant) pakhat a hmu (mendicant timi hi midang ih pekhlan mi rawl lawng ring ih sakhaw thluntu an si; pumcawmnak hrangih hnattuan sian an si lo).

Milai hringnun ih duhumlonak a phunphun a hmuhsuahnak, le cuvek thilpawl khatlam ral ih a thil um a hawltu an umzia a hmuhnak ruangah, siangpahrang fapa cun a pai' hnenah khawlipi suahsan in hramlak ih va cawl ding in siannak a dil. A pa cun khawlipi sung ih a um ding asile a duhduh dil ding in thu a kam. Siangpahrang fapa cun a pai' hnenah ziangtikhman ah a thi lo ding, a na lo ding, a tar lo ding, a hualvan a hloh lo ding ti ih tiamkam a dil. A pa cun a ti thei lo thu a sim. Siangpahrang fapa cu amai pindan ah a cawl ih, nunau mawi zetzet pawl in an awi. Asinan nunaupawl in a thinlung an hnem thei lo ruangah, cumi zan ah piansuahnak le thihnak ih khatlam ral thuhla hliakhlai ding ih poksuak ding in a ruatcat.

 

Cumi hlan ni sarih ah a nupi in fapa a hrinh ti an simtheih tikah, "Kol pakhat a hung pung," tiah a ti (Kol = kaihkhihnak le ttawnhremnak ih hman mi). A fapa cu Rahula tiah hmin an sak. A tican cu "kol" tinak a si. Siangpahrang fapa cun siangpahranginn a suahsan hlan ah a nupi le a fapa ihthah lai zoh ta ding in a nupi ih pindan sungah a lut ta. Thuanthu fehdan dang deuh ahcun, siangpahranginn a suahsan zan ahhin Rahula hi a suak hrih lo ti a si. Siangpahrang fapa a nupi ih pindan a va luh hi a fapa ra piannak ding ih a nupi thawi' an cangvaihnak sawn si in a um. Cumi thuanthu ahcun a fapa hi a pa in thluakfimvarnak famkim a hawl sung kum ruk pumhlum a nui' pum sung ah a um vet i a si. Himi kalhmang thlun sirhsanpawl ih tarlangdan cun, Rahula hi a pa in buddha-sinak a ngah zan ciah ah a suak ti a si.

Siangpahrang fapa cun Kapilavastu khawlipi suahsan in hramlak ah a feh. A sam a tam ih a siangpahrang fapa thuamhnaw khal ramtawi pakhat ih thuamhnaw thawn an thleng aw. Cumi ihsin a rawldilnak kheng ih an pek mi pohpoh a ei. A vahtawih hnu rei lo te ah Magadha ram siangpahrang, le lehhnu ah Buddha ih rawngbawlpi (patron) rung si leh mi, Bimbisara a tong. Bimbisara cun cui' titsa nomnak hnong ih thutak hawltu cu siangpahrang fapa a rak si ti a theih tikah a siangpahrangram cu a seu (phel) tum. Asinan siangpahrang fapa cun a el. Asinan thluakfimvarnak famkim a ngah tikih ra kir leh ding in a dil mi cu a lungkimpi. A lehhnu kum ruk sung hmuah in siangpahrang fapa cun thutak ruat thlacam (meditation) a nei ih, sungrilnun thuk ih lungawinak taktak ngah thei ding khal in a zir. Asinan amah zirhtupawl ih ngah mi dinhmunpawl a thlir sal lohli tikah, hlawhtlinnak ngah mi an nei hai ko nan, an thih hnu ah an piangnon sal ding ti a hmu. Lehhnu ah titsa cakhiarnak sup ih thutak hawltu supawk phungthlun (ascetics) panga pawl a zom leh. Cu pawl cun mahte-hremawknak (self-mortification) luarkai zetzet an tuah. Siangpahrang fapa khal cun an tuahdan cu a thlun ve. Ni khat hnu ni khat a rawl ei zat a tthum vivo ih a netnak ahcun pe fang khat (one pea) lawng a ei. Buddhist sakhaw thiamzung khawvel ahcun himi a tuah lai hi ttawl emem, mit thuk thluh le hnakruh lang riahriah ih thutak ruatsuah thlacam a neih lai zuk in an tarlang tam. Asinan titsa hremawknak khal hi tuarnak le piannonnak ihsi luatsuahnak ding lamzin a si lo ti a thei leh ih, nunau no pakhat ih pek mi buh le cream kheng khat a ei sal.