Italian Calai Romual 4 (Zabi 20 Italian Calai)

Italian Calai Romual

Bung 4

Zabi 20 Italian Calai

Zalenhnak an ngah hnu ah Italy ram cu kumpiram pakhat ah cang in a arhkau aw sinsin. Leitlun Ralbuai Qumkhatnak a thlen tikah, 1916 ihsin Qangrual pawl a bawm ih, Germany le a bawmtu ram pawl a do. Ralbuai a cem hnu, 1922 ah Fascit Party dinhtu Mossolini ih thazang a cak vivo ih Italian Kumpiram cu a norkau vivo. Leitlun Ralbuai Qumhnihnak ahcun 1940 ihsin German pawl thawi’ kop aw in England, France le Qangrual pawl an do. Zabi 20 hrek hmailam Italy ram sanphung cu Fascit pawl ih sanphung a sibik mei. Fascit pawl an thazang a cah lai ahcun Italian calai cu Fascit Party bombawinak, thupom thehdarhnak lam thawn an hnawihnih aw, an ngerhkalh aw ti sehla a tlangpithu cun a sual lemlo. A hleice in Fascit Party ih mi huikhawm natsat lai caan, 1920 in 1930 karlak, ah calai khawvel ih rung zuang lut mino calai minung pawl cu Mossolini porh le lomnak nganca buaipi ta rori ih an tikcu an senral thluh ruangah calai relbawldan cuangmuar khal a suak lo a si bik (Encyclopaedia of Literature – kawhhmuh zo).

Fascit Phungthluk Ra Suah Hlan

Zabi 20 tir lam ah Sicily tikulh ih suak Luigi Capuana (1839 – 1915) in French calai ih an uar mi khuarel phungthluk (naturalism) cawng in ca a ngan. Thuanthucawn le nauhak hrang thuanthu pawl tla a ngan Asinan khuarel phungthluk thlun ih a ngan mi nunthuleng pawl ruangah a lar nasabik. Khuarel phungthluk tii cu hringnun khawvel ih a cang thei ngaingai mi, a um le thleng thei ngaingai mi thil rori a si ti kha mipi in an pom thei cinh hruangri sungih thu le hla ngansuah phungthluk a si. Tarlangh mi thuhla kha misenpi in a si thei ngaingai ko ti ih an pom thei cinh sungah a um mi a si qheu. Himi phungthluk hi kengkawhdik phungthluk (realism) thawn a nai aw zet. Asinan kengkawhdik calai hnak cun a huapcinh ramri a bi deuh. Capuana ih nunthuleng pawl cun Sicily tikulh ih ceng pawl nunthu khawsak dan an tarlang (Martin – Seymour – Smith – kawhhmuh zo).

Capuana ih hliahkhuh tuar deuh, Sicily tikulh suak thotho cangantu dang pakhat cu Giovanni Verga (1840 -1922) a si. Zabi 19 cem zawng ihsin nunthuleng tawi pawl a ngan. Khuarel umtudan thawi’ bang aw ih a ngan thiam zet raungah English nunthuleng nganthiam D. H. Lawrence in a uar zet ih a nunthuleng qhenkhat khal English in a let hngehnge. Sicily tikulh fa pawl retheih zonzaihnak thawi an sualbuaiawk dan tarlangh lam ah lungsiat thlak zet ko in a pholang thiam.

D. H. Lawrence ih leh mi nunthuleng tawi pakhat ah khawte fala pakhat, lenh a duhtuk ruangih sumpai a ngaihven tuk lai ah a ngaizawngpa’n a dungtunh ih fa pakhat thawi’ an rung tanta thu a ngan. A kutsuak qhabik a si mi Malavoglia (1881) nunthuleng sung ah Sicily tikulh ih um ngakaitu pawl ih vansiatnak thuhla a ngan. Cung khuanui’ lairel (hualvan) hnuai ih tlangleng, mai duhdandan ih um remcan theilonak leitlun hringnun umzia a tarlang thiam zet. Nunthuleng ngandan pangai run dokalhtu Svevo (hmailam ah a thuhla a um) hi a lar zet ko nan Verga sawn hi Manzoni ih hnu lam nunthuleng thawi’ piangpir a si tiah Italian calai mithiam pawl in an ti (Martin-Seymour-Smith – kawhhmuh zo).

Verga ih kutsuak run tluk theitu nunau nunthuleng nganthiam cu Grazia Deledda (1871 – 1936) a si. Nunau canganthiam hmaihruaitu a si ti’n an pom.Sardinia tikulh ih nupa karlak buainak thuhla pawl a ngan. A pasal thawng a tlak sung ih pasal dang rak neitu nunau pakhat, thawnginn ihsi a pasal a ra suah tikah vanduainak a ton thu, thawngtla suak pakhat in a ra tlun pek ah a nupi ih naunu thawi’ an uiret ruangah ah an innsang an buai thu, fapa pakhat a neih hnu ah pasal le fa tlansantu nunau pakhat, hlawhhlang a quannak hmun ah a fapa thawi’ an tonawk sal thu tivek nunthuleng pawl a ngan.

A nunthuleng danglam deuh pakhat cu, nupi nei lo ding ih pumpe aw Khristian sakhaw hruangkulh sung ih um a fapa kha, a nu in nupi nei lo ding ih a donkham dan thuhla a ngan mi La Madre nunthuleng a si. Hitivek riahsiatza thuhla a ngan tikah hnihsuak bawl le telh phahphah lo in khunkhan deuh ih a ngan ruangah a nunthuleng an rit deuh tiah an ti. Deledda hin 1926 kum ahkhan a ngan mi nunthuleng pawl ruangah Nobel Calai Laksawng a dong (Martin-Seymour-Smith – kawhhmuh zo).

Fascit San

Zabi 19 cem zawng ihsi zabi 20 sung, Leitlun Ralbuai II suak zikte tiang, san hlun le san thar karceh ih calai khawvel mi hminthang cu Gabriele D’Annunzio (1863 – 1938) a si. Bezai phuah lam ah a ral a qha, a thiam fawn ruangah kum 17 a ti kum, 1880, ihsin bezai cabu a suah. Bezai lam ah Carducci ih sulhnu a thlun ih Carducci ih ngan mi ‘Hymn to Satan’ tla cun a hliahkhuh zet. ‘Hymn to Satan’ bezai hi Khristian biaknak dokalhnak bezai a si. D’Annunzio hliahkhuhtu dang pakhat cu German khawruahphung mithiam Nietzche a si. Nietzche hi leitlun hliahkhuh thluh duhnak neitu a si.

D’Annunzio khal an sulhnu a thlun mi pahnih ih mizia a kaingah ruangah midang lehkhuh, neh thluh duhnak lungput luar zet a nei. Cui a lungput cu Mosolini ih Fascit phungthluk thawi kaih aw zet a rak si ruangah Fascit phungthluk a ra suah vete’n thangqhat le faknak ca pawl a ngan. Cui a nganca pawl cu a hmin nasa zet ih thangtertu an si.

Asinan a bezai phuah thiamnak cu a tlaniam hrethro vivo. A bezai pawl ah thiamzung mawinak hmuh ding um hmansehla mah le mah ngaisanawktuknak mizia le sualral zet ih nun duhnak lam an langh tam vivo tikah mipi pawl in mikei vek in an hmu in an ruat thlang. D’Annunzio hi bezai lawng si lo in nunthuleng le thuanthucawn lam khal ah a cuangmuar zet. Leitlun Ralbuai Qumhnihnak lai, amai kum 50 lai, ah vanzam ralkap a quan ih hriamhma tuar in a mit khatlam a caw (John Drinkwater – kawhhmuh zo).

Dothlenghtu Nunthuleng le Thuanthucawn

Hivek ih Fascit phungthluk a lar ciamco lai san ah Luigi Pirandello (1867 – 1936) in thuanthucawn lam dothlenghnak a run suahpi. Cu bang in Italo Svevo (1861 – 1928) khal in nunthuleng lam dothlenghnak a rak tuah ve (John Drinkwater – kawhhmuh zo).

Pirandello hi milian nu le pa ihsi rung suak a si. A nu le pa an tlaksiat tikah a nupi cu a riah a se tuk ih a aat phah rori. Hmansehla Pirandello in a nupi cu a qhen siang lo ruangah kum 16 sung thinlung lam zato ah ret lo in a um. Lo theih lo dinhmun a thlen hnu lawng ah a ret. Hivek vanduainak a ton sung, 1897 in 1921 tiang, ahhin Rome khawpi ih Nunau College pakhat ah Italian calai zirhtu professor a quan.

1925 ah Mosolini ih hohanak in phunhnam huap thuanthucawn inn (national theatre) dinhsuah a si ih, himi qum ahhin a va bawm ve. Cuihnu ahcun England, France le Germany tivek pawl ah tlawng phah vivo in thuanthucawn group a hoha ih thuanthu an cawng qheu. Amai lung sung ah Fascit phungthluk a duh lo ih Mosolini khal a ngaih lo nan thuhla phunphun ruangah Fascit Party sung ah tla a lut dah. Himi ruangah mipi ih rinhlelh deuhnak khal a tuar phah. Asinan a thuhla an theihfengh hnu cun an ngaithiam sal.

Pirandello hi innsang lam vanduainak phunphun a ton dah ruangah a se lam zawng ih thil thlir a hmang ve zet. Hmansehla a hmuh mi siatnak kha a hnihsanh qheu. Amahlawngte cuti ih hnihsanh cing khal in lungngainak hmuithlam pawl cu an lang thotho. Curuangah a ngan mi thuanthucawn pawl cu hnihnak ihsin qahnak ah, qahnak ihsin hnihnak ah mi a then kual rero theitu thawtnak an nei (Buckner B. Trawick – kawhhmuh zo). Pirandello hin 1934 kum ah Nobel Calai Laksawng a dong. Leitlun thuanthucawn calai ah a kutsuak pawl hi, Norwegian thuanthucawn nganthiam le san thar thutluang thuanthucawn hramqohtu Henrik Ibsen (1828 – 1906) ih kutsuak pawl thawn dinhmun bang aw ah an ret.

Italo Svevo timi cu Ettore Schmitz ih cafung hmin a si. German, Italian le Hebru thisen cawhrawi a si. Nauhak lai ih ca a zir qheh in sum a dawng. Hmun tin ah sumdawng ih vak vivo phah in fimthiamnak a zir vivo. Asinan calai lam a paihtuk ruangah kum 30 a ti ah nunthuleng pahnih a ngan nan a lar lo. Curuangah a hnaquan kel ah kir in England ah sum a dawng ih English canganthiam James Joyce hnenah English a zir. A sayapa in ca ngan sal vivo ding in a rak forhfial. Curuangah ‘Zeno ih Phuansuahawknak’ (La coscienza di Zeno) timi nunthuleng a ngan (1923). Cumi cu a sayapa James Joyce in French qong in a leh sak. Cutikah voi le khat ah a hmin a thang lohli.

Svevo hi kum 57 a ti tiang Austria rammi a si ih, 1918 lawng ah Italy rammi si sal a si ruangah mithiam qhenkhat cun Italian calai khawvel sung ih lakluh an duh lo. Hmansehla Italian nunthuleng calai khawvel hmaihruaitu a sinak cu zohman ih el theih a si cuang lo. A ngan tam mi cu sum nei tam bourgeois minung pawl deusiahnak lam a si. Atom bomb thuhla rak simsung cia tu a si titu khal an um (Martin-Seymour-Smith – kawhhhmuh zo).